ชัวร์ก่อนแชร์ : ห้ามใช้หูฟังบลูทูทใกล้รางรถไฟ จริงหรือ ?

28 มีนาคม 2567 – ตามที่มีการแชร์คลิปพร้อมคำเตือนคนที่นั่งรถไฟฟ้า ว่า หลีกเลี่ยงการใช้หูฟังบลูทูทใกล้รางรถไฟ เพราะอาจเป็นการเหนี่ยวนำไฟฟ้าแรงสูงบนรางรถไฟ เข้ามาช็อตผ่านหูสู่สมองได้นั้น

บทสรุป : ไม่จริง ไม่ควรแชร์ ❌

เหตุการณ์ในคลิป เป็นอุบัติเหตุไฟฟ้าช็อตที่ประเทศอินเดีย

ไม่มีหลักฐานหรือการรายงานว่าเกี่ยวกับหูฟังบลูทูท

ศูนย์ชัวร์ก่อนแชร์ ตรวจสอบพบว่า เหตุการณ์ในคลิป มีการรายงานโดยหลายสื่อในประเทศอินเดีย เมื่อวันที่ 8 ธันวาคม 2565 ว่าเป็นอุบัติเหตุที่เกิดขึ้นกับเจ้าหน้าที่ตรวจตั๋วรถไฟ โดยมีสายไฟตกมาพาดโดนศีรษะ ก่อนจะเกิดประกายไฟ และทำให้เขาล้มตกไปที่รางรถไฟ

เหตุการณ์ในคลิป เกิดขึ้นที่ สถานีรถไฟขรรคปุระ รัฐเบงกอลตะวันตก ประเทศอินเดีย โดยสำนักข่าว India Today รายงานบทสัมภาษณ์ของ Mohammad Sujat Hashmi ผู้จัดการการรถไฟในท้องถิ่น กล่าวว่า “เราไม่ทราบสาเหตุที่แท้จริง แต่มีสายไฟตกแต่งบางส่วนที่หล่นลงมา ทำให้เกิดอุบัติเหตุดังกล่าวขึ้น” ซึ่งในรายงานไม่ได้กล่าวถึงอุปกรณ์หูฟังบลูทูทแต่อย่างใด

สำนักข่าวรอยเตอร์ได้ดำเนินการตรวจสอบข้อเท็จจริง และเผยแพร่เมื่อ 17 มกราคม 2566 ยังระบุรายงานถ้อยคำของตัวแทนคณะกรรมาธิการระหว่างประเทศว่าด้วยการป้องกันรังสีที่ไม่ก่อให้เกิดไอออน (ICNIRP) ว่า ยังไม่พบรายงานว่าคลื่นแม่เหล็กไฟฟ้าของอุปกรณ์บลูทูท (RF EMFs) สามารถรบกวนสนามแม่เหล็กไฟฟ้าจากรถไฟ (EMFs) ได้ และทั้งสองต่างอยู่ภายใต้เกณฑ์ที่ปลอดภัยและไม่ก่อให้เกิดอันตรายต่อผู้ใช้งาน

ด้านอาจารย์สืบศักดิ์ สืบภักดี คณะวิศวกรรมศาสตร์ มหาวิทยาลัยกรุงเทพ ให้ข้อมูลกับศูนย์ชัวร์ก่อนแชร์ ว่าโดยทั่วไปแม้อุปกรณ์สื่อสารหรือสายส่งไฟฟ้าจะมีการแผ่สนามแม่เหล็กหรือเกิดการเหนี่ยวนำทางไฟฟ้าได้ ดังที่อาจเห็นปรากฏการณ์กันอยู่บ้าง อาทิ ประจุไฟฟ้าบนสายไฟฟ้าแรงสูงที่กระโดดข้ามลูกถ้วย หรือสายส่งเอง แต่การเกิดปรากฏการณ์เหล่านั้น มักเกิดบนเงื่อนไขและปัจจัยที่ต้องมีองค์ประกอบหลายอย่าง

กรณีการใช้อุปกรณ์สื่อสารใกล้สายส่งไฟฟ้าในระบบรถไฟ ที่ใช้ไฟฟ้าและเกิดอันตราย เป็นกรณีที่เกิดขึ้นได้ยากมากในสภาวะปกติ กล่าวคือ อุปกรณ์สื่อสารอาทิ หูฟังบลูทูท หรือแม้แต่ตัวโทรศัพท์มือถือไม่ได้สร้างสนามพลังเหนี่ยวนำทางไฟฟ้ามากมายอะไร โดยเฉพาะอย่างยิ่งชุดหูฟัง ที่ใช้เทคโนโลยีบลูทูท ก็ออกแบบให้ใช้พลังงานต่ำ และปัจจุบันชิ้นส่วนในการเป็นโละหะก็น้อยมาก

ในส่วนระบบสายส่งไฟฟ้า ของรถไฟที่ขับเคลื่อนด้วยระบบไฟฟ้าหรือที่เรียกว่ารางที่ 3 ก็เช่นกัน แม้จะส่งด้วยแรงดันไฟตรง 750 โวลต์ แต่โดยทั่วไปในสภาวะปกติก็แทบไม่สามารถเหนี่ยวนำไปทำอันตรายหรือไปยังอุปกรณ์ใกล้เคียงได้ ซึ่งมีทั้ง ผู้ใช้บริการรถไฟ อุปกรณ์ที่เป็นโลหะโดยรอบ หรือกับตัวรถไฟเอง ทั้งยังมีมาตรการเเละมาตรฐานควบคุมความปลอดภัยที่เข้มงวดทั้งผู้ผลิตและในขั้นตอนการให้บริการ

กรณีตามภาพข่าวไม่ได้ระบุรายละเอียดหรือปัจจัยอื่น และไม่เห็นภาพโดยรวมทั้งหมดของเหตุการณ์ อาทิ การมีสายไฟฟ้าพาดผ่านใกล้แค่ไหน หรือเป็นไฟฟ้าจากระบบใด การมีน้ำนองที่พื้นหรือไม่ หรือการมีเหตุของการเหนี่ยวนำอื่น ๆ ที่อาจจะไม่ใช่หูฟังบลูทูท ซึ่งมีโอกาสเป็นไปได้น้อยมาก หรือแทบจะไม่มีเลย

ดังนั้นการใช้อุปกรณ์สื่อสารในปัจจุบันซึ่งถือว่ามีการเหนี่ยวนำและใช้กำลังสนามแม่เหล็กจากการส่งคลื่นต่ำทั้งหูฟังหรือตัวโทรศัพท์เอง มีความปลอดภัยมากพอสำหรับการใช้งานในสภาวะแวดล้อมปกติแม้จะเป็นบนสถานีรถไฟฟ้า หรือใกล้ตัวรถไฟ

แต่ทั้งนี้การเหนี่ยวนำทางไฟฟ้าเป็นปรากฏการณ์ที่อาจเกิดขึ้นได้จากปัจจัยอื่น ๆ หรืออุปกรณ์อื่น ๆ ทางไฟฟ้าที่บกพร่องได้

สัมภาษณ์เมื่อ 21 มีนาคม 2567
ตรวจสอบข้อเท็จจริง โดย พีรพล อนุตรโสตถิ์ และ เสาวภาคย์ รัตนพงศ์