ชัวร์ก่อนแชร์: Barbenheimer ปรากฏการณ์วงการภาพยนตร์แห่งปี 2023

21 สิงหาคม 2566
แปลและเรียบเรียงบทความโดย: อดิศร สุขสมอรรถ
ตรวจทานและพิสูจน์อักษร : คมส์ธนนท์ ศุขอัจจะสกุล

ภาพนาย จัสติน ทรูโด นายกรัฐมนตรีแคนาดา พาลูกชายและลูกสาวไปชมภาพยนตร์ Oppenheimer และ Barbie แบบไม่ยอมตกกระแส บ่งบอกถึงความแรงแบบฉุดไม่อยู่ของ Barbenheimer ปรากฏการณ์วงการภาพยนตร์แห่งปี 2023 เมื่อการฉายชนกันของภาพยนตร์ต่างแนว เรื่องหนึ่งเล่าถึงชีวประวัตินักวิทยาศาสตร์ผู้ให้กำเนิดระเบิดปรมาณู (Oppenheimer) ส่วนอีกเรื่องเล่าการผจญภัยสนุกสนานของตุ๊กตาเด็กผู้หญิง (Barbie) กลายเป็นการฉายภาพยนตร์ที่ได้รับการจับตาไปทั่วโลก

บนโลกออนไลน์เต็มไปด้วยหัวข้อเกี่ยวกับ Barbenheimer ไม่ว่าเสียงชื่นชม เสียงตำหนิ การวิเคราะห์ การจับผิด กลายเป็นส่วนหนึ่งของบทสนทนาในชีวิตประจำวันอย่างเลี่ยงไม่ได้ ถือเป็นการโพรโมตภาพยนตร์แบบปากต่อปากจากการสนับสนุนโดยกลุ่มแฟนหนัง ที่ต่อให้บริษัทผู้ผลิตทุ่มงบโฆษณามากมายเพียงใด ก็ไม่สามารถจุดกระแสให้เกิดความสนใจได้ถึงเพียงนี้

จุดเริ่มต้นจากความขัดแย้ง

ไม่น่าเชื่อว่า จุดกำเนิดของปรากฏการณ์ Barbenheimer จะเริ่มจากความขัดแย้งระหว่าง คริสโตเฟอร์ โนแลน ผู้กำกับหนัง Oppenheimer และ Warner Bros. Pictures บริษัทผู้จัดจำหน่ายหนัง Barbie

คริสโตเฟอร์ โนแลน ถือเป็นผู้กำกับที่ร่วมงานกับ Warner Bros. Pictures มาอย่างยาวนานเป็นเวลาถึง 18 ปี ตั้งแต่ผลงานเรื่อง Insomnia (2002) จนถึง Tenet (2020)

จุดแตกหักของ คริสโตเฟอร์ โนแลน กับ Warner Bros. Pictures เกิดขึ้นเมื่อปลายปี 2020 เมื่อ Warner Bros. Pictures ประกาศจะนำหนัง 17 เรื่องที่เตรียมออกฉายในปี 2021 มาเผยแพร่ผ่านทาง HBO Max บริการสตรีมมิ่งของบริษัท หลังรายได้จากการฉายหนังในโรงภาพยนตร์ได้รับผลกระทบอย่างหนัก จากมาตรการล็อกดาวน์ในช่วงการแพร่ระบาดของไวรัสโควิด-19

แผนดังกล่าวสร้างความไม่พอใจต่อ คริสโตเฟอร์ โนแลน ที่วิจารณ์ว่าเป็นการทำลายอุตสาหกรรมภาพยนตร์โดยรวม

แม้ Warner Bros. Pictures จะล้มเลิกแผนการดังกล่าวในช่วงเดือนพฤษภาคม 2021 แต่ คริสโตเฟอร์ โนแลน ได้เริ่มต้นหารือกับบริษัทภาพยนตร์คู่แข่งเจ้าอื่น ๆ ไปเรียบร้อยแล้ว ก่อนประกาศในช่วงเดือนกันยายน 2021 ว่า โพรเจ็กต์หนังเรื่องถัดไปของเขาที่มีชื่อว่า Oppenheimer จะจัดจำหน่ายโดย Universal Pictures ค่ายหนังคู่แข่งของ Warner Bros. Pictures

ข้อตกลงที่ คริสโตเฟอร์ โนแลน ได้รับจาก Universal Pictures ได้แก่

1) ทุนสร้างภาพยนตร์ระดับ 100 ล้านดอลลาร์สหรัฐอเมริกา พร้อมงบโฆษณาประชาสัมพันธ์เทียบเท่ากับทุนสร้างภาพยนตร์
2) สิทธิการควบคุมความคิดสร้างสรรค์โดยสมบูรณ์
3) รายได้ 20% จากการฉายภาพยนตร์
4) ทางค่ายจะไม่เปิดตัวหนังใหม่ในช่วง 3 สัปดาห์ก่อนและหลังในระหว่างที่ผลงานของเขากำลังเข้าฉายในโรง
5) รับประกันการยืนโรงฉาย 100 วัน ก่อนการเผยแพร่ทางบริการสตรีมมิ่ง

กระทั่งเดือนตุลาคม 2021 Universal Pictures จึงประกาศโปรแกรมฉายของหนัง Oppenheimer เป็นวันที่ 21 กรกฎาคม 2023

วิธีตอบรับของ Warner Bros.

แต่เดิม โปรแกรมการฉายหนังของ Warner Bros. Pictures ในวันที่ 21 กรกฎาคม 2023 เป็นของหนังตลกเล็ก ๆ เรื่อง Coyote vs. Acme

แต่ในเดือนเมษายน 2022 Warner Bros. Pictures เปลี่ยนโปรแกรมการฉายในวันดังกล่าว ด้วยการนำ Barbie หนังเรือธงของค่ายมาฉายในวันดังกล่าวแทน

การกระทำเช่นนี้ได้รับการจับตาจากแวดวงฮอลลีวูดว่า เป็นการแก้แค้นผู้กำกับคนดังที่หันไปร่วมงานกับค่ายหนังคู่แข่ง เพราะเป็นที่รู้กันดีว่า คริสโตเฟอร์ โนแลน เลือกที่จะนำผลงานส่วนใหญ่ออกฉายในช่วงกลางเดือนกรกฎาคมเป็นประจำ (ตั้งแต่ The Dark Knight (2008) จนถึง Tenet (2020) ยกเว้น Interstellar ที่ออกฉายปลายปี 2014)

การนำ Barbie ออกฉายในวันเดียวกับ Oppenheimer จึงถือเป็นการท้าทายผู้กำกับคนดังโดยตรง

ผู้บริหาร Warner Bros. ออกมาปฏิเสธข้อกล่าวหาเรื่องการล้างแค้น พร้อมยืนยันว่ามีความต้องการไกล่เกลี่ยกับ คริสโตเฟอร์ โนแลน แต่ผู้เชี่ยวชาญบ็อกซ์ออฟฟิศก็ตั้งข้อสังเกตว่า ถ้า Warner Bros. ต้องการคืนดีกับ คริสโตเฟอร์ โนแลน จริง ทำไมถึงไม่ยอมเลื่อนวันฉายหนัง Barbie ออกไปเป็นวันอื่น

แม้มีรายงานว่า คริสโตเฟอร์ โนแลน รู้สึกหงุดหงิดต่อแผนการขัดขวางของ Warner Bros. แต่บทสัมภาษณ์ต่อสื่อกลับกลายเป็นทิศทางในแง่บวก เมื่อผู้กำกับใหญ่มองว่าการฉายชนกันของหนังใหญ่ต่างแนว ทำให้แฟนภาพยนตร์มีหนังที่หลากหลายให้เลือกชม ถือเป็นผลดีสำหรับโรงภาพยนตร์โดยตรง

Counterprogramming

การฉายชนกันของ Oppenheimer และ Barbie ถูกมองว่าเป็นหนึ่งในกลยุทธ์ Counterprogramming หรือการนำหนังต่างแนวมาลงฉายในวันเดียวกัน เพื่อกระตุ้นความสนใจแฟนภาพยนตร์ที่ไม่ใช่กลุ่มเป้าหมายของหนังโดยตรง

ก่อนหน้านี้ Universal Pictures เคยประสบความสำเร็จในการจับหนังต่างแนวมาฉายชนกันในปี 2002 ได้แก่หนังไซไฟฟอร์มยักษ์ Star Wars: Episode II – Attack of the Clones และหนังตลกดราม่า About a Boy ส่งผลให้หนังตลกเล็ก ๆ ของ ฮิวจ์ แกรนต์ ทำเงินทั่วโลกเกินคาดถึง 130 ล้านดอลลาร์สหรัฐอเมริกา จากทุนสร้าง 30 ล้านดอลลาร์สหรัฐอเมริกา

ย้อนไปปี 2008 คริสโตเฟอร์ โนแลน เคยผ่านประสบการณ์ส่งผลงานฉายชนกับหนังแนวเบาสมองมาแล้ว โดยปีนั้นเป็นการฉายชนกันระหว่าง The Dark Knight ผลงานสมัยที่โนแลนยังร่วมงานกับ Warner Bros. และ Mamma Mia! หนังเพลงของค่าย Universal Pictures

กระแสบนโลกออนไลน์

ครั้งแรกที่คำว่า Barbenheimer ปรากฏบนโลกออนไลน์ มาจากโพสต์ทาง Twitter ของ Next Best Picture เว็บไซต์เกาะติดข่าวการชิงชัยรางวัลทางภาพยนตร์ เมื่อวันที่ 15 เมษายน 2022

หลังจากนั้นไม่มานาน คำว่า Barbenheimer ก็กลายเป็นคำยอดฮิตบนโลกออนไลน์ เกิดกระแสการสร้างมีมจากหนังทั้งสองเรื่องอย่างแพร่หลาย

เมื่อใกล้ถึงวันหนังเข้าฉาย เกิดแนวคิดสนับสนุนให้มีการชมภาพยนตร์ Oppenheimer และ Barbie แบบแพ็กคู่ ถึงขนาดมองว่าหนังทั้งสองเรื่องควรชมแบบ Double feature หรือการดูหนังสองเรื่องต่อกัน นำไปสู่การนำเสนอทฤษฎีว่าควรดูหนังเรื่องไหนก่อนกัน

สถานการณ์ฮอลลีวูดก่อน Barbenheimer

ก่อนการฉายของ Oppenheimer และ Barbie ฮอลลีวูดตกอยู่ในสถานการณ์ที่ย่ำแย่ เมื่อภาพยนตร์หลายเรื่องที่คาดว่าจะเป็นหนังฮิตประจำปี กลับทำรายได้บ็อกซ์ออฟฟิศน้อยกว่าคาดการณ์ติดต่อกันหลายเรื่อง ตั้งแต่หนังที่ทำเงินไม่ตามเป้าทั้ง Fast X, The Little Mermaid, Mission: Impossible, Ant-Man, Elemental จนถึงผลงานที่ล้มเหลวทางรายได้อย่างสิ้นเชิงอย่าง The Flash และ Indiana Jones and the Dial of Destiny

ปี 2023 ยังเป็นปีที่ฮอลลีวูดเผชิญกับปัญหาการหยุดงานประท้วงของสมาคมนักเขียนบทและสมาคมนักแสดง ส่งผลกระทบต่อโครงการผลิตภาพยนตร์ในอนาคต เมื่อหลายโพรเจ็กต์ต้องประกาศเลื่อนการถ่ายทำหรือเลื่อนโปรแกรมการฉายอย่างถ้วนหน้า

21 กรกฎาคม 2023

ก่อนวันฉาย ผู้เชี่ยวชาญบ็อกซ์ออฟฟิศต่างประเมินว่า Barbie และ Oppenheimer จะประสบความสำเร็จในรอบเปิดตัวทั้งคู่ แต่รายได้ในวันฉายจริงกลับสูงกว่าที่ประเมินเอาไว้มาก

Barbie เปิดตัวในฐานะแชมป์บ็อกซ์ออฟฟิศ ทำรายได้สุดสัปดาห์แรกในทวีปอเมริกาเหนือที่ 162 ล้านดอลลาร์สหรัฐอเมริกา สูงกว่าการคาดการณ์ที่ประเมินไว้ที่ 160 ล้านดอลลาร์สหรัฐอเมริกา

ส่งผลให้ Barbie กลายเป็นภาพยนตร์ฮอลลีวูดที่เปิดตัวด้วยรายได้สูงสุดประจำปี 2023 และยังเป็นหนังที่กำกับโดยผู้หญิงที่เปิดตัวด้วยรายได้สูงสุดอีกด้วย

Oppenheimer เปิดตัวในฐานะรองแชมป์บ็อกซ์ออฟฟิศ ทำรายได้สุดสัปดาห์แรกในทวีปอเมริกาเหนือที่ 82 ล้านดอลลาร์สหรัฐอเมริกา สูงกว่าการคาดการณ์ที่ประเมินไว้ที่ 77 ล้านดอลลาร์สหรัฐอเมริกา

รายได้ 82 ล้านดอลลาร์สหรัฐอเมริกา ส่งให้ Oppenheimer เป็นหนังรายได้มากที่สุดเป็นอันดับที่ 2 ที่พลาดการคว้าแชมป์บ็อกซ์ออฟฟิศ (เป็นรอง Inside Out ที่พลาดแชมป์บ็อกซ์ออฟฟิศให้กับ Jurassic World เมื่อปี 2015)

การเปิดตัวที่ร้อนแรงของ Barbie และ Oppenheimer ถือเป็นครั้งแรกในประวัติศาสตร์ที่มีภาพยนตร์เปิดตัวด้วยรายได้มากกว่า 100 ล้านดอลลาร์สหรัฐอเมริกา และ 80 ล้านดอลลาร์สหรัฐอเมริกาในสัปดาห์เดียวกัน

ความสำเร็จของกระแส Barbenheimer ยังส่งผลให้ AMC เครือข่ายโรงภาพยนตร์ที่ใหญ่ที่สุดในสหรัฐอเมริกา ทำลายสถิติรายได้จากการฉายหนังในรอบ 103 ปีของการดำเนินกิจการเลยทีเดียว

ความสนใจที่แฟนหนังมีต่อ Oppenheimer ยังมาจากการรับชมผ่านจอฉายในระบบ IMAX

แม้ในสหรัฐอเมริกาจะมีจอ IMAX ทั้งประเทศที่ 411 แห่ง แต่รายได้จากการฉายที่โรง IMAX คิดเป็นรายได้ถึง 26% ของรายได้เปิดตัวในทวีปอเมริกาเหนือ เนื่องจากตั๋วถูกจำหน่ายหมดเกือบทุกรอบ แม้แต่ในรอบฉายรอบตี 1 และรอบ 6 โมงเช้าก็ตาม

ริช เกลฟอนด์ ซีอีโอของ IMAX กล่าวถึง Oppenheimer ว่าเป็นความปรากฏการณ์ที่ไม่มีหนังเรื่องไหนเทียบได้ กระแสนิยมต่อการชมภาพยนตร์บนจอ IMAX เกิดขึ้นพร้อมกันทั่วโลก แม้แต่รอบฉายตอนตี 4 ก็ยังจำหน่ายตั๋วจนหมด มีแฟนหนังบางรายเดินทางข้ามรัฐเป็นเวลาหลายชั่วโมง เพื่อมาชม Oppenheimer ในโรงหนังที่ฉายฟิล์ม IMAX 70mm ซึ่งมีอยู่เพียง 19 แห่งในสหรัฐอเมริกา และ 30 แห่งทั่วโลกเท่านั้น

ปรากฏการณ์วงการภาพยนตร์แห่งปี 2023

ข้อมูลจากเว็บไซต์ Boxofficemojo เมื่อวันที่ 21 สิงหาคม 2023 ระบุว่า Barbie ทำเงินจากการฉายรอบโลกประมาณ 1,279 ล้านดอลลาร์สหรัฐอเมริกา รั้งตำแหน่งภาพยนตร์รายได้อันดับที่ 2 ของปี 2023 ส่วน Oppenheimer ทำรายได้จากการฉายรอบโลกประมาณ 717 ล้านดอลลาร์สหรัฐอเมริกา รั้งตำแหน่งภาพยนตร์รายได้อันดับที่ 4

จากการสำรวจโดย PostTrak พบว่าในรอบเปิดตัว ผู้ชม 65% ของ Barbie คือแฟนภาพยนตร์เพศหญิง โดย 40% ของผู้ซื้อตั๋วมีอายุน้อยกว่า 25 ปี

ขณะที่ 62% ของผู้ชมในรอบเปิดตัวของ Oppenheimer คือแฟนภาพยนตร์เพศชาย โดย 63% ของผู้ซื้อตั๋วมีอายุมากกว่า 25 ปี

รายงานพบว่า รายได้ 4.98 ล้านดอลลาร์ของ Oppenheimer ในรอบฉายเปิดตัว ยังมาจากแฟนหนัง Barbie ที่ต้องมาดู Oppenheimer เนื่องจากรอบฉายหนัง Barbie ถูกจำหน่ายตั๋วจนหมด

ไมเคิล โอ’เลียรี ประธานและซีอีโอสมาคมผู้ประกอบธุรกิจโรงภาพยนตร์แห่งชาติ (NATO) เปิดใจต่อสำนักข่าว AP ว่า สัปดาห์เปิดตัวของ Barbie และ Oppenheimer คือความสำเร็จครั้งประวัติศาสตร์และส่งผลดีต่ออุตสาหกรรมภาพยนตร์โดยรวม Barbenheimer กระตุ้นให้คนในสังคมรับรู้ว่ามีกระแสบางอย่างที่ยอดเยี่ยมกำลังเป็นที่กล่าวขวัญ และทุก ๆ คนก็อยากจะมีส่วนร่วมกับมัน

เจฟ โกลด์สตีน ประธานฝ่ายจัดจำหน่ายในประเทศของ Warner Bros. ยอมรับว่า กระแส Barbenheimer ส่งผลดีต่อหนังทั้ง 2 เรื่อง ทุกคนในวงการภาพยนตร์ล้วนได้ประโยชน์ ถือเป็นการรณรงค์ทางการตลาดที่ยอดเยี่ยมแบบที่ไม่เคยมีมาก่อน และจะเป็นที่กล่าวขานในวงการภาพยนตร์ไปตลอดกาล

ข้อมูลอ้างอิง :

https://en.wikipedia.org/wiki/Barbenheimer
https://www.boxofficemojo.com/year/world/?ref_=bo_nb_hm_tab
https://apnews.com/article/barbie-oppenheimer-barbenheimer-box-office-3ff25c0a3acf7b568866c2ff307d0108
https://www.entrepreneur.com/business-news/amc-ticket-sales-make-history-thanks-to-barbie-oppenheimer/456784
https://www.ndtv.com/feature/barbie-with-son-oppenheimer-with-daughter-justin-trudeau-completes-barbenheimer-4282969