กรุงเทพฯ 2 ต.ค.-ในพระราชพิธีการถวายพระเพลิงพระบรมศพ พระมหากษัตริย์ในราชวงศ์จักรี เครื่องประกอบพระราชอิสริยยศที่สำคัญ คือ พระเมรุมาศ มีแบบแผนและประเพณีที่สืบต่อมาอย่างยาวนาน เพื่อถวายพระเกียรติสูงสุดแด่พระมหากษัตริย์
พระเมรุมาศ เป็นเครื่องประกอบพระบรมราชอิสริยยศ สำหรับการถวายพระเพลิงพระบรมศพพระมหากษัตริย์ พระบรมวงศ์ชั้นสูง ตามโบราณราชประเพณีสืบมาตั้งแต่สมัยอยุธยา แสดงพระเกียรติแผ่ไพศาลในวาระสุดท้ายแห่งพระชนม์ชีพ
ในยุคแรกเริ่ม พระเมรุมาศ สร้างตามแบบแผนราชประเพณีกรุงศรีอยุธยา ยิ่งใหญ่โอฬารแสดงพระเกียรติให้ขจรเลื่องลือ เป็นที่เกรงขามแก่หมู่ปัจจามิตร บ่งบอกถึงความมั่นคงของประเทศชาติ
คติการสร้างพระเมรุมาศ รับอิทธิพลมาจากการปกครองแบบเทวนิยม เปรียบพระมหากษัตริย์ดังสมมติเทพ เมื่อพระราชสมภพถือเป็นทิพยเทพาวตาร ครั้นถึงวาระสุดท้ายแห่งพระชนมชีพต้องเสด็จกลับยังเทวพิภพ
สถาปัตยกรรมพระเมรุมาศจำลอง “เขาพระสุเมรุ” ที่เชื่อว่าเป็นศูนย์กลางของจักรวาล เหนือขึ้นไปเป็นที่ตั้งของสรวงสวรรค์ ได้รับอิทธิพลจากศิลปะเขมร สร้างเลียนแบบจำลองเขาพระสุเมรุของนครวัด
สมัยรัตนโกสินทร์ในงานพระบรมศพ พระบาทสมเด็จพระพุทธยอดฟ้าจุฬาโลกมหาราช ได้สร้างพระเมรุมาศตามตำราโบราณ ณ ท้องสนามหลวง จัดสร้างพระเมรุมาศทรงปราสาท ประกอบด้วยความยิ่งใหญ่ตามแบบแผนกรุงศรีอยุธยา ลักษณะกุฎาคาร หรือเรือนยอด มีหลังคาต่อกันเป็นยอดแหลมประกอบด้วยอาคารหลายหลัง ยึดรูปแบบพระเมรุมาศทรงปราสาททองซ้อน หรือเรือนบุษบกบรรลังก์ อยู่ภายใน สร้างตามคติศาสนาพราหมณ์
พระเมรุมาศทรงปราสาทขนาดใหญ่ตามโบราณราชประเพณีนิยม 2 รูปแบบ พระเมรุมาศทรงปราสาทยอดปรางค์ และพระเมรุมาศทรงปราสาทยอดมณฑป ซึ่งเป็นแบบแผนในงานพระบรมศพรัชกาลที่ 1 ถึงรัชกาลที่ 4
ในงานพระบรมศพ พระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว ได้นำรูปแบบพระเมรุมาศทรงบุษบกมาใช้ ตามพระราชปณิธานของพระองค์ ที่มีพระราชดำริไม่ก่อสร้างพระเมรุมาศขนาดใหญ่เช่นแต่ก่อน เพราะสิ้นเปลืองเกินความจำเป็น โดยสร้างพระเมรุมาศทรงบุษบกบนพื้นราบ ดัดแปลงอาคารปราสาทเป็นเรือนบุษบกบัลลังก์ หรือเป็นการขยายพระเมรุทองในปราสาทให้ใหญ่ขึ้น แวดล้อมด้วยเมรุราย 4 ทิศ ลดรูปเป็นคดซ่าง ระเบียง ทับเกษตร แต่ยังคงสถาปัตยกรรมวิจิตรงดงาม เป็นต้นแบบพระเมรุมาศแบบใหม่แห่งกรุงรัตนโกสินทร์
พระเมรุมาศทรงบุษบก นำมาใช้งานพระบรมศพพระมหากษัตริย์ในรัชกาลพระบาทสมเด็จพระมงกุฎเกล้าเจ้าอยู่หัว และงานพระบรมศพพระบาทสมเด็จพระปรเมนทรมหาอานันทมหิดล ซึ่งพระเมรุมาศทรงบุษบกถือเป็นแบบพระเมรุมาศสำหรับพระมหากษัตริย์เท่านั้น.-สำนักข่าวไทย
