24 มิ.ย. – ตอนที่แล้วได้เล่าถึงที่มาและความสำคัญของ “ทุนหมุนเวียน” ซึ่งเป็นการดำเนินงานในรูปแบบของเงินนอกงบประมาณ ไม่ต้องนำส่งรายได้จากการดำเนินงานเป็นรายได้แผ่นดินนั้น แม้ว่าทุนหมุนเวียนมีบทบาทสำคัญในการเป็นกลไกสนับสนุนการดำเนินงานของภาครัฐ ในการดำเนินนโยบายด้านการคลัง เพื่อการกระตุ้นการเจริญเติบโตทางเศรษฐกิจ การส่งเสริมสวัสดิการสังคม การกระจายรายได้ และเพื่อตอบสนองนโยบายของรัฐบาลในด้านอื่นๆ
อย่างไรก็ดี การอนุญาตให้ส่วนราชการสามารถเก็บเงินนอกงบประมาณประเภททุนหมุนเวียนไว้ใช้จ่ายหมุนเวียนได้โดยไม่ต้องนำส่งคลังเป็นรายได้แผ่นดิน อาจเป็นสาเหตุให้เกิดปัญหาในการบริหารจัดการเงิน ของทุนหมุนเวียนที่ขาดประสิทธิภาพ หรือผิดวัตถุประสงค์อันจะส่งผลให้การบริหารเงินแผ่นดินในภาพรวมขาดความต่อเนื่อง ขาดประสิทธิภาพในการตอบสนองนโยบายของรัฐบาล
และเพื่อให้การดำเนินงานของทุนหมุนเวียนเหล่านี้ มีประสิทธิภาพ โปร่งใส และสามารถตรวจสอบได้ พระราชบัญญัติการบริหารทุนหมุนเวียน พ.ศ.2558 จึงให้กรมบัญชีกลางมีหน้าที่ประเมินผลการดำเนินงานทุนหมุนเวียนที่ไม่มีสถานะเป็นนิติบุคคล และทุนหมุนเวียนที่มีสถานะเป็นนิติบุคคลซึ่งกฎหมายไม่ได้บัญญัติเรื่องการประเมินผลไว้เป็นการเฉพาะเป็นประจำทุกปี โดยต้องประเมินในด้านต่างๆ ต่อไปนี้
1.ด้านการเงิน
2.ด้านการปฏิบัติการ
3.ด้านการสนองประโยชน์ต่อผู้มีส่วนได้ส่วนเสีย
4.ด้านการบริหารจัดการทุนหมุนเวียน
5.ด้านการปฏิบัติงานของคณะกรรมการบริหาร ผู้บริหารทุนหมุนเวียน พนักงาน และลูกจ้าง
6.ด้านอื่น ๆ ตามที่คณะกรรมการประกาศกำหนด
ทั้งนี้ กรมบัญชีกลางกำหนดให้กองกำกับและพัฒนาระบบเงินนอกงบประมาณ เป็นหน่วยงานหลัก โดยมีอำนาจหน้าที่ ดังนี้
1.ดำเนินการเกี่ยวกับการกำหนดนโยบาย ยุทธศาสตร์ และพัฒนาระบบเงินนอกงบประมาณ
2.กำกับดูแลและบริหารเงินนอกงบประมาณ ตลอดจนกำหนดหลักเกณฑ์ เป้าหมาย และแนวทางการพิจารณาการเรียกนำส่งเงินนอกงบประมาณเป็นรายได้แผ่นดิน รวมทั้งการกำกับติดตามการนำส่งเงินรายได้แผ่นดิน
3.ดำเนินการเกี่ยวกับกฎหมาย ระเบียบ ข้อบังคับ หลักเกณฑ์ที่เกี่ยวข้องกับเงินนอกงบประมาณ
4.จัดทำและพัฒนาฐานข้อมูลเงินนอกงบประมาณของประเทศ ประมวลข้อมูลสารสนเทศและวิเคราะห์รายงานผลการบริหารเงินนอกงบประมาณ
5.ดำเนินการเกี่ยวกับการกำหนดหลักเกณฑ์ และการพิจารณาอนุมัติประมาณการรายจ่ายประจำปี หรือประมาณการรายจ่ายเพิ่มเติมของทุนหมุนเวียน และการขอทำความตกลงในการเบิกจ่ายเงินนอกงบประมาณของหน่วยงานของรัฐ
6.ดำเนินการเกี่ยวกับการกำหนดนโยบาย การแต่งตั้ง และการกำกับดูแลกรรมการผู้แทนกระทรวงการคลังและกรรมการอื่นที่เกี่ยวข้องกับเงินนอกงบประมาณ
7.ดำเนินการเกี่ยวกับการบริหารทุนหมุนเวียน การจัดตั้ง การติดตามประเมินผล การทบทวนประสิทธิภาพ และการรวมหรือยุบเลิกทุนหมุนเวียนของหน่วยงานของรัฐ
8.ปฏิบัติงานร่วมกับหรือสนับสนุนการปฏิบัติงานของหน่วยงานอื่นที่เกี่ยวข้องหรือที่ได้รับมอบหมาย
ใครเป็นผู้ติดตามการดำเนินงาน “ทุนหมุนเวียน” ให้เป็นไปตามวัตถุประสงค์
และเพื่อให้การดำเนินงานสอดคล้องตามพระราชบัญญัติการบริหารทุนหมุนเวียน พ.ศ.2558 กำหนด กองกำกับและพัฒนาระบบเงินนอกงบประมาณ ได้กำหนดกลไกในการกำกับและติดตามการปฏิบัติงานของทุนหมุนเวียน ผ่านคณะกรรมการ และคณะอนุกรรมการ ดังนี้
1.คณะกรรมการนโยบายการบริหารทุนหมุนเวียน
2.คณะอนุกรรมการประเมินผลการดำเนินงานทุนหมุนเวียน
3.คณะอนุกรรมการตัดสินรางวัลทุนหมุนเวียนดีเด่น
ใช้เกณฑ์อะไรเป็นตัวชี้วัด
กรมบัญชีกลางดำเนินการกำกับและติดตามการดำเนินงานทุนหมุนเวียน โดยการกำหนดตัวชี้วัด ค่าเกณฑ์วัด และจัดทำเป็นบันทึกข้อตกลงการประเมินผลการดำเนินงานทุนหมุนเวียนประจำปีบัญชี โดยมีการประเมินผลระดับคะแนนตั้งแต่ 1-5 ผ่านการกำหนดตัวชี้วัดใน 6 มิติ ประกอบด้วย
1.ด้านการเงิน ประเมินผลการดำเนินงานเพื่อสะท้อนถึงประสิทธิภาพของการจัดเก็บรายได้ การบริหารจัดการต้นทุนการผลิต การบริหารจัดการปริมาณสินค้าคงเหลือ การจัดเก็บหนี้ การบริหารค่าตอบแทนจากการลงทุน การบริหารค่าใช้จ่ายของทุนหมุนเวียน เป็นต้น เพื่อให้เกิดประสิทธิภาพสูงสุดทางการเงิน
2.ด้านการสนองประโยชน์ต่อผู้มีส่วนได้ส่วนเสีย เป็นการประเมินผลการดำเนินงานที่สะท้อนผลลัพธ์ในการสนองประโยชน์ต่อผู้มีส่วนได้ส่วนเสียของทุนหมุนเวียน เช่น ต้นทุนต่อหน่วยผลผลิตของเกษตรกรที่ลดลง การประหยัดเวลาของผู้ใช้บริการ (เช่น เงินทุนค่าธรรมเนียมผ่านทาง เงินทุนหมุนเวียนเพื่อการบริหารท่าเรือพาณิชย์สัตหีบ – กองทัพเรือ) ร้อยละของผู้ป่วยฉุกเฉินวิกฤติที่ได้รับการปฏิบัติการฉุกเฉินภายใน 8 นาที เพิ่มขึ้นจากปีก่อน ค่าใช้จ่ายด้านการบริหารระบบสาธารณสุขที่มีประสิทธิภาพเพิ่มขึ้น ความพึงพอใจต่อการให้บริการ การแก้ไขปัญหา/การจัดการข้อร้องเรียน การปรับปรุงประสิทธิภาพการให้บริการที่สอดคล้องกับผลสำรวจความพึงพอใจ เป็นต้น
3.ด้านการปฏิบัติการ ประเมินผลการดำเนินงานที่สะท้อนถึงผลสำเร็จของการดำเนินงานตามภารกิจ ผลลัพธ์ และผลกระทบจากการดำเนินงานของทุนหมุนเวียน ซึ่งเป็นการกำหนดตัวชี้วัดที่สอดคล้องกับภารกิจของทุนหมุนเวียน เช่น จำนวนผลผลิตที่ผลิตได้ จำนวนผู้ใช้บริการ จำนวนสมาชิก จำนวนโครงการ/ราย/องค์กร/หน่วยงานที่ให้การสนับสนุน สัดส่วนของเสียจากกระบวนการผลิต การดำเนินงานตามระยะเวลาที่กำหนด (Service Level Agreements: SLA) เป็นต้น
4.ด้านการบริหารจัดการทุนหมุนเวียน ประเมินผลการดำเนินงานใน 3 ประเด็น คือ การบริหารความเสี่ยงและการควบคุมภายใน การตรวจสอบภายใน และการบริหารจัดการสารสนเทศและดิจิทัล
5.ด้านการปฏิบัติงานของคณะกรรมการบริหาร ผู้บริหารทุนหมุนเวียน พนักงาน และลูกจ้าง ประเมินผลการดำเนินงานใน 2 ประเด็น คือ บทบาทคณะกรรมการบริหารทุนหมุนเวียน และการบริหารทรัพยากรบุคคล
6.การดำเนินงานตามนโยบายรัฐ/กระทรวงการคลัง กำหนดเกณฑ์การประเมินผลฯ ดังนี้ การใช้จ่ายเงินตามแผนการใช้จ่ายที่ได้รับอนุมัติ
นอกจากการกำหนดตัวชี้วัดตามที่กล่าวมาข้างต้นแล้ว กรมบัญชีกลางยังมีหน้าที่ประเมินผลการดำเนินงานทุนหมุนเวียน และสรุปผลการดำเนินงานในภาพรวม เสนอต่อคณะกรรมการนโยบายการบริหารทุนหมุนเวียน คณะรัฐมนตรี สภาผู้แทนราษฎร และวุฒิสภา รวมถึงสนับสนุนองค์ความรู้เกี่ยวกับการประเมินผลการดำเนินงานทุนหมุนเวียนให้ส่วนราชการและหน่วยงานของรัฐ เจ้าของเงินนอกงบประมาณเพื่อให้การดำเนินงานของทุนหมุนเวียนมีประสิทธิภาพเพิ่มขึ้นสอดคล้องกับการเปลี่ยนแปลงอย่างต่อเนื่อง
ดังนั้น จึงมั่นใจได้ว่า “ทุนหมุนเวียน” ที่อยู่ในการกำกับดูแลของกรมบัญชีกลาง จำนวน 113 ทุน โปร่งใส มีประสิทธิภาพ และสามารถตรวจสอบได้
ในตอนหน้าจะพาไปทำความรู้จักกับกองทุนหมุนเวียน ที่มีบทบาทสำคัญต่อการพัฒนาเศรษฐกิจ และสังคมไทย .
