ฝุ่น PM2.5 อันตรายต่อดวงตาแค่ไหน มีวิธีการดูแล และป้องกันอย่างไร

🎯 ตรวจสอบข้อเท็จจริงและคำแนะนำจากผู้เชี่ยวชาญ ศาสตราจารย์วุฒิคุณ นพ.ศักดิ์ชัย วงศกิตติรักษ์ ประธานวิชาการ ราชวิทยาลัยจักษุแพทย์แห่งประเทศไทย

“ฝุ่น” เป็นสิ่งแปลกปลอมที่อาจทำอันตรายดวงตาได้มาก ทั้งฝุ่นปกติ และฝุ่น PM2.5 ที่มีอนุภาคขนาดเล็ก

“ดวงตา” หรือ “ผิวกระจกตาดำ” เป็นอวัยวะที่มีความไวและอ่อนไหวต่อสิ่งแปลกปลอมมาก

ฝุ่น PM2.5 ทำร้ายดวงตาอย่างไรบ้าง

PM2.5 เป็นฝุ่นที่มีขนาดเล็ก จะทำให้เกิดอาการระคายเคืองตา มีอาการตาแดง โดยเฉพาะอย่างยิ่งในคนที่มีปัญหาโรคตาอยู่เดิม เช่น เป็นภูมิแพ้ต่อฝุ่น ทำให้อาการของภูมิแพ้ที่ขึ้นตานั้นกำเริบได้

ส่วนคนที่ไม่มีประวัติภูมิแพ้เดิมที่ชัดเจนก็อาจจะรู้สึกว่าช่วงนั้นมีอาการตาแห้งมากขึ้น ตาแดงมากขึ้น หรือมีขี้ตามากขึ้น การปล่อยให้มีขี้ตามากขึ้นและนำมือที่ไม่สะอาดไปสัมผัสดวงตาเพราะอาการระคายเคือง จะทำให้เกิดการติดเชื้อที่บริเวณดวงตาตามมาได้

ดูแลดวงตาอย่างไร ในภาวะฝุ่น PM2.5

สำหรับข้อแนะนำการดูแลดวงตาจากภาวะ PM2.5 ที่มีมากขึ้น ดังนี้

1. หลีกเลี่ยงการเข้าไปบริเวณที่มีฝุ่น PM2.5 มาก เพราะไม่สามารถมองเห็นอนุภาคของตัวฝุ่นได้โดยตรง

2. คนที่มีความเสี่ยงจะเกิดปัญหากับฝุ่น PM2.5 มากขึ้น คือผู้ที่มีประวัติภูมิแพ้ฝุ่นที่บริเวณดวงตา ต้องหลีกเลี่ยงมากขึ้น

3. ในคนทั่วไปถ้าช่วงนี้รู้สึกเคืองตา ควรหลีกเลี่ยงการขยี้ตา เพื่อป้องกันตัวอนุภาคของฝุ่น PM2.5 ครูดกับผิวกระจกตา ทำให้กระจกตาเกิดอักเสบขึ้น

4. สำหรับคนที่ใส่คอนแทคเลนส์ต้องระวังเป็นพิเศษ เพราะฝุ่น PM2.5 อาจเข้าไปแทรกอยู่ระหว่างตัวคอนแทคเลนส์และผิวกระจกตา จึงเสี่ยงเกิดการติดเชื้อได้มากขึ้น

กรณีหลีกเลี่ยงพื้นที่มีฝุ่น PM2.5 ไม่ได้ มีทางเลือกหนึ่งด้วยการใช้แว่นตาชนิดพิเศษที่ครอบตั้งแต่ด้านบน ด้านล่าง และด้านข้าง จะช่วยป้องกันฝุ่น PM2.5 ไม่ให้เข้าไปสู่ดวงตาปริมาณมากได้

อย่างไรก็ตาม หากไม่สามารถหลีกเลี่ยงหรือป้องกันได้ ดวงตาก็ยังมีกลไกขจัดสิ่งตกค้างของฝุ่น PM2.5 โดยการรวบรวมขณะนอนหลับ จะออกมาเป็นขี้ตาสีขาวในเช้าวันรุ่งขึ้น

โดยธรรมชาติ ลูกตามีน้ำหล่อลื่นไหลออกมาฉาบดวงตาตลอดเวลาเพื่อชำระล้างสิ่งสกปรก สิ่งแปลกปลอมต่าง ๆ อยู่แล้ว

ถ้าสงสัยว่าจะมีสิ่งแปลกปลอม ไม่ว่าจะเป็นฝุ่นขนาดใหญ่ หรือฝุ่นขนาดเล็ก PM2.5 การลืมตาในน้ำสะอาด จะช่วยล้างสิ่งแปลกปลอมออกไปได้

สำหรับคนที่ออกไปปฏิบัติภารกิจบริเวณที่มีความหนาแน่นของฝุ่น PM2.5 เมื่อกลับเข้าบ้าน แนะนำให้ใช้น้ำตาเทียมหยอดตาข้างละ 1 หยด ก็จะช่วยให้ลดหรือชำระล้างฝุ่น PM2.5 ที่อาจตกค้างบริเวณดวงตา จะช่วยให้ดวงตาไม่ได้รับผลกระทบจากฝุ่น PM2.5 ได้

หมายเหตุ : มีคำชี้แจงจากกรมอนามัย กระทรวงสาธารณสุข เกี่ยวกับ PM2.5 ดังนี้

PM ย่อมาจาก Particulate Matters เป็นคำเรียกค่ามาตรฐานของฝุ่นละอองขนาดเล็กที่เป็นอันตรายต่อสุขภาพ ซึ่งมีอยู่ด้วยกัน 2 ชนิด ได้แก่ PM10 และ PM2.5

ฝุ่นละออง PM2.5 เป็นอนุภาคขนาดเล็กที่มีเส้นผ่านศูนย์กลางเฉลี่ยน้อยกว่า 2.5 ไมโครเมตร แขวนลอยอยู่ในอากาศรวมกับไอน้ำ ควัน และก๊าซต่าง ๆ ไม่สามารถมองเห็นได้ด้วยตาเปล่า เพราะมีขนาดเล็กกว่าเส้นผม 20 เท่า

ฝุ่นละออง PM2.5 ถือเป็น “มลพิษต่อสุขภาพของมนุษย์” ตามที่องค์การอนามัยโลก (WHO) ให้ความสำคัญและออกมาแจ้งเตือนให้ทราบ เพราะเป็นฝุ่นที่มีขนาดเล็กมาก ทำให้เล็ดลอดผ่านขนจมูก เข้าสู่ปอด และหลอดเลือดได้ง่าย ส่งผลเสียต่อร่างกายในระยะยาว

ความน่ากลัวของฝุ่น PM2.5 คือ กระตุ้นให้เกิดสารอนุมูลอิสระ ลดระบบต้านอนุมูลอิสระ รบกวนสมดุลต่าง ๆ ของร่างกาย และกระตุ้นยีนที่เกี่ยวข้องกับการหลั่งสารอักเสบ ซึ่งมีอันตรายต่อเนื้อเยื่อในร่างกายและส่งผลกระทบต่าง ๆ ตามมา ดังนี้

กระตุ้นให้คนที่มีโรคระบบทางเดินหายใจเรื้อรังเกิดอาการกำเริบ เช่น โรคจมูกอักเสบภูมิแพ้ โรคหอบหืดและโรคถุงลมโป่งพอง

กระตุ้นให้คนที่มีโรคระบบหัวใจและหลอดเลือดเรื้อรังเกิดอาการกำเริบ โดยเฉพาะโรคกล้ามเนื้อหัวใจขาดเลือด

สำหรับผลระยะยาวจะทำให้การทำงานของปอดถดถอย อาจเกิดโรคถุงลมโป่งพองได้แม้จะไม่สูบบุหรี่ก็ตาม และเพิ่มโอกาสทำให้เกิดมะเร็งปอดได้ด้วย

ป้องกัน PM2.5 ด้วยตนเอง

• ใส่หน้ากากป้องกันฝุ่นทุกครั้ง เช่น หน้ากากอนามัย N95
• เช็กค่าฝุ่นจากเเอปพลิเคชัน Air4Thai หรือ Life Dee ก่อนออกจากบ้าน
• หลีกเลี่ยงกิจกรรมกลางเเจ้งและเฝ้าระวังสุขภาพโดยเฉพาะกลุ่มเสี่ยง (เด็ก ผู้สูงอายุ หญิงตั้งครรภ์ ผู้มีโรคประจำตัว)
• ปิดประตู หน้าต่างให้มิดชิด หมั่นทำความสะอาดบ้านหรืออยู่ในห้องปลอดฝุ่น
• ลดกิจกรรมก่อฝุ่น เช่น การจุดธูป การปิ้งย่าง การเผา การสูบบุหรี่ การใช้รถส่วนตัว รวมถึงเช็กสภาพรถเป็นประจำ

สัมภาษณ์โดย พีรพล อนุตรโสตถิ์

เรียบเรียงโดย คมส์ธนนท์ ศุขอัจจะสกุล

ดูเพิ่มเติม รายการชัวร์ก่อนแชร์ FACTSHEET : ฝุ่น PM2.5 ทำร้ายดวงตา