ชัวร์ก่อนแชร์ : เตือน “น้ำยาบ้วนปาก” ใช้แล้วฟันดำ จริงหรือ ?

บนสื่อสังคมออนไลน์แชร์คำเตือนว่า มีน้ำยาบ้วนปากบางชนิด ใช้แล้วจะทำให้ฟันเป็นคราบดำในปาก เรื่องนี้จริงหรือไม่ ?

🎯 ตรวจสอบข้อเท็จจริงและคำแนะนำจากผู้เชี่ยวชาญ ผศ.ทพญ.ศิริกาญจน์ อรัณยะนาค ภาควิชาปริทันตวิทยา คณะทันตแพทยศาสตร์ จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย

มีน้ำยาบ้วนปากที่ใช้ต่อเนื่องแล้วฟันจะดำ “เป็นเรื่องจริง”

เพราะหลังจากการใช้น้ำยาบ้วนปากบางประเภท อาจจะทำให้เกิดคราบและเกิดหินปูนได้

น้ำยาบ้วนปากชนิดนี้ เป็นอย่างไร ?

น้ำยาบ้วนปากที่ว่ามีส่วนผสมยาฆ่าเชื้อ โดยมีองค์ประกอบสำคัญคือ ตัวยาคลอร์เฮกซิดีน (Chlorhexidine)

“คลอร์เฮกซิดีน” ชื่อทางการค้าที่สามารถหาซื้อได้ในประเทศไทย ก็จะมี “ซี 20” “ซีดี 24”

การใช้น้ำยาบ้วนปากผสมยาฆ่าเชื้อคลอร์เฮกซิดีน ควรได้รับคำแนะนำภายใต้การดูแลของทันตแพทย์ ในการสั่งจ่าย และแนะนำวิธีการใช้

น้ำยาบ้วนปากสร้างคราบบนฟันได้อย่างไร ?

“คราบบนฟัน” เกิดจากปฏิกิริยาของสารเคมีที่มีผลต่อปฏิกิริยาในช่องปาก ทำให้เกิดคราบสีดำหรือน้ำตาลติดบนตัวฟัน (staining) ซึ่งเป็นผลตามมาจากการบ้วนปากด้วยน้ำยาฆ่าเชื้อตัวนี้ แต่สามารถขัดออกได้ด้วยการขัดฟันของทันตแพทย์

การใช้น้ำยาบ้วนปากชนิดต่าง ๆ ไม่ว่าด้วยวัตถุประสงค์ใด โดยหลักการแล้วทันตแพทย์แนะนำดังนี้

1. ไม่ควรใช้น้ำยาบ้วนปากเป็นประจำทุกวัน

2. แต่ละครั้งไม่ควรใช้น้ำยาบ้วนปากเป็นระยะเวลานาน

3. ไม่ควรใช้น้ำยาบ้วนปากนานติดต่อกันมากกว่า 2–3 สัปดาห์

คำแนะนำนี้ครอบคลุมถึงน้ำยาบ้วนปากที่สามารถหาซื้อได้โดยทั่วไป และน้ำยาบ้วนปากที่ทันตแพทย์สั่งจ่ายให้เท่านั้น โดยเฉพาะประเภทที่มีส่วนผสมของตัวยาคลอร์เฮกซิดีนที่ช่วยฆ่าเชื้อในช่องปาก

ประชาชนทั่วไปซื้อน้ำยาบ้วนปากฆ่าเชื้อด้วยตนเองได้หรือไม่ ใช้แล้วส่งผลข้างเคียงอะไรบ้าง ?

โดยส่วนใหญ่แล้ว “น้ำยาบ้วนปากฆ่าเชื้อ” จะใช้เพื่อการรักษาทางการแพทย์

สำหรับประชาชนทั่วไปที่ต้องการใช้น้ำยาบ้วนปากที่มีส่วนผสมของยาคลอร์เฮกซิดีน จะต้องใช้ภายใต้คำแนะนำของทันตแพทย์จะดีที่สุด

เนื่องจาก “น้ำยาบ้วนปากฆ่าเชื้อผสมยาคลอร์เฮกซิดีน” มีผลข้างเคียงจากการใช้ ดังนี้

1. คราบสีติดบนตัวฟัน

2. ปริมาณคราบหินปูนมากขึ้น

3. การรับรสเปลี่ยนแปลงไป (ความขมของน้ำยาบ้วนปาก มีผลต่อต่อมรับรส)

4. เกิดการแพ้ตัวยาคลอร์เฮกซิดีนได้

คนที่แพ้ตัวยาคลอร์เฮกซิดีน อาจจะรู้สึกว่าเยื่อบุภายในช่องปากลอกหลุดออกมา แนะนำให้หยุดการใช้น้ำยาบ้วนปากทันที อาการแพ้ต่าง ๆ สามารถหายได้ภายใน 1 สัปดาห์

ดังนั้น การใช้น้ำยาบ้วนปากคลอร์เฮกซิดีน มีทั้งผลดีและผลเสีย จึงควรอยู่ภายใต้การแนะนำของทันตแพทย์ทุกครั้ง

“น้ำยาบ้วนปาก” อย่าใช้โดยไม่จำเป็น และอย่าใช้ต่อเนื่อง ?

ควรจะใช้ “น้ำยาบ้วนปาก” เมื่อมีเหตุ หรือใช้เพื่อการรักษาและหลังการรักษา

1. การรักษาโรคบางอย่างของทันตแพทย์ เช่น โรคปริทันต์

2. หลังการรักษาผ่าตัดเล็กภายในช่องปาก เช่น การผ่าฟันคุด การทำศัลยกรรมปริทันต์ หรือการผ่าตัดฝังรากเทียม เพราะช่วงแรกทันตแพทย์อาจจะให้งดเว้นการแปรงบริเวณที่ทำการผ่าตัด

ดังนั้น การใช้น้ำยาบ้วนปากจะเป็นตัวช่วยให้ทำความสะอาดบริเวณที่ไม่สามารถแปรงฟันได้ แต่ควรจะใช้ระยะสั้น 2–3 สัปดาห์ตามที่ทันตแพทย์แนะนำเท่านั้น

คำแนะนำกรณีจำเป็นต้องใช้น้ำยาบ้วนปาก ดังนี้

“น้ำยาบ้วนปาก”  ไม่ว่าจะเป็นน้ำยาบ้วนปากโดยทั่วไป หรือน้ำยาบ้วนปากคลอร์เฮกซิดีน รินในปริมาณ 10–20 มิลลิลิตร แล้วอมกลั้วภายในช่องปาก ใช้ระยะเวลาตั้งแต่ 30–60 วินาที

การทำให้น้ำยาบ้วนปากเกิดประสิทธิภาพที่ดี ก็ควรจะบ้วนน้ำยาบ้วนปากทิ้งโดยไม่ต้องบ้วนน้ำตาม เพื่อให้ฤทธิ์ของน้ำยาบ้วนปากที่ใช้งานคงสภาพ แล้วออกฤทธิ์ภายในช่องปาก จึงควรเว้นการดื่มน้ำและกินอาหารเป็นเวลาอย่างน้อย 30 นาที (หลังจากบ้วนน้ำยา)

สรุปว่า ยาคลอร์เฮกซิดีนที่ผสมอยู่ในน้ำยาบ้วนปากทำให้ฟันดำ จากการใช้น้ำยาบ้วนปากเป็นระยะเวลานาน ทำให้เกิดคราบสีที่ติดหนาบริเวณฟันและในช่องปาก

สัมภาษณ์โดย พีรพล อนุตรโสถติ์

เรียบเรียงโดย คมส์ธนนท์ ศุขอัจจะสกุล

ดูเพิ่มเติมรายการ ชัวร์ก่อนแชร์ : เตือนน้ำยาบ้วนปากที่ใช้แล้วฟันดำ จริงหรือ ?