ชัวร์ก่อนแชร์: ใช้เขียงพลาสติก เสี่ยงอาหารปนเปื้อน “ไมโครพลาสติก” จริงหรือ?

14 พฤษภาคม 2567
แปลและเรียบเรียงบทความ : อดิศร สุขสมอรรถ
ตรวจทานและพิสูจน์อักษร : คมส์ธนนท์ ศุขอัจจะสกุล

ข้อมูลที่ถูกแชร์ :

มีข้อมูลที่แชร์ทาง X (Twitter) ด้วยยอดวิวกว่า 26.5 ล้านครั้ง โดยอ้างว่า การใช้เขียงพลาสติกทำอาหาร เพิ่มความเสี่ยงการปนเปื้อนไมโครพลาสติกในอาหารมากกว่าการใช้เขียงชนิดอื่น ๆ

บทสรุป :

1. มีงานวิจัยพบว่า การใช้เขียงพลาสติกทำให้อาหารปนเปื้อนไมโครพลาสติกจริง
2. แต่ปัจจุบันยังไม่มีข้อมูลที่แน่ชัดว่า ปริมาณไมโครพลาสติกเท่าใดจึงเป็นอันตรายต่อมนุษย์

FACT CHECK : ตรวจสอบข้อเท็จจริง :

จากการตรวจสอบโดย Snopes พบว่าข้อความดังกล่าว อ้างอิงงานวิจัยขนาดเล็กในปี 2023 ที่เผยแพร่โดยวารสารวิชาการ Environmental Science & Technology ของสมาคม American Chemical Society ที่พบอนุภาคไมโครพลาสติกในอาหารที่ใช้เขียงพลาสติกมากกว่าเขียงชนิดอื่น ๆ

กระบวนการวิจัย

ทีมวิจัยตั้งข้อสันนิษฐานว่า เขียงแต่ละชนิดและรูปแบบการใช้มีด มีผลต่อปริมาณการปนเปื้อนไมโครพลาสติกที่แตกต่างกัน

การทดลองชุดแรก แบ่งให้อาสาสมัคร 5 รายใช้มีดสับเขียงพลาสติกชนิดพอลิเอทิลีนหรือ PE โดยไม่มีอาหารอยู่บนเขียง แล้วตรวจปริมาณไมโครพลาสติก

ต่อมา อาสาสมัครชุดเดิมได้สับอาหารด้วยมีดบนเขียงเปล่า 3 ชนิด ได้แก่ เขียงพลาสติกชนิดพอลิเอทิลีนหรือ PE เขียงพลาสติกชนิดพอลิโพรพีลีนหรือ PP และเขียงไม้ แล้วจึงเปรียบเทียบปริมาณไมโครพลาสติก

สุดท้าย อาสาสมัครนำแคร์รอตมาสับบนเขียงพลาสติกชนิดพอลิเอทิลีนหรือ PE เพื่อเปรียบเทียบปริมาณไมโครพลาสติกที่พบจากการสับเขียงเปล่ากับตอนที่มีแคร์รอต

พบปริมาณไมโครพลาสติกจากเขียงพลาสติกจำนวนมาก

ทีมวิจัยสรุปว่าการใช้เขียงพลาสติก คือสาเหตุการสะสมไมโครพลาสติกในอาหารของมนุษย์ โดยพบว่าไมโครพลาสติกจากการใช้เขียงพลาสติกชนิดพอลิโพรพีลีนหรือ PP มีปริมาณมากกว่าเขียงพลาสติกชนิดพอลิเอทิลีนหรือ PE อย่างชัดเจน โดยมวลไมโครพลาสติกสูงกว่า 5-60% ส่วนจำนวนไมโครพลาสติกมีมากกว่า 14-71%

ทีมวิจัยประเมินว่า แต่ละปี คนจะได้รับไมโครพลาสติกจากเขียงพลาสติกชนิดพอลิโพรพีลีนหรือ PP ปริมาณ 49.5 กรัม และจากเขียงพลาสติกชนิดพอลิเอทิลีน หรือ PE ประมาณ 7.4-50.7 กรัม

อย่างไรก็ดี ตัวแปรยังมาจากวิธีและแรงที่ใช้ในการหั่น รวมถึงชนิดของวัตถุดิบและอายุการใช้งานของเขียง ซึ่งมีผลต่อปริมาณการพบไมโครพลาสติกเช่นกัน

ผลกระทบต่อสุขภาพยังไม่ชัดเจน

การทดสอบความเป็นพิษเบื้องต้นเป็นเวลา 72 ชั่วโมงพบว่า ไมโครพลาสติกจากพอลิเอทิลีนหรือ PE ไม่ส่งผลกระทบต่อเซลล์สร้างเส้นใยของหนูทดลองแต่อย่างใด

อย่างไรก็ดี ผลกระทบระยะยาวของการกินอาหารปนเปื้อนไมโครพลาสติกยังไม่เป็นที่แน่ชัด และจำเป็นต้องมีการศึกษาเพิ่มเติมต่อไป

ทาชา สตอยเบอร์ นักวิทยาศาสตร์อาวุโสของกลุ่ม Environmental Working Group ย้ำว่า แม้การศึกษาผลกระทบของไมโครพลาสติกในมนุษย์ยังอยู่ในระยะเริ่มต้น แต่มีงานวิจัยมากมายที่ยืนยันถึงผลกระทบของไมโครพลาสติกต่อสัตว์และสิ่งแวดล้อมอย่างชัดเจน เช่น การทดลองในสัตว์พบว่าไมโครพลาสติกส่งผลต่อการขาดความสมดุลระหว่างอนุมูลอิสระและสารต้านอนุมูลอิสระในร่างกาย ความไม่สมดุลของระดับฮอร์โมน และผลกระทบต่อระบบสืบพันธุ์

ความเห็นขัดแย้งจากงงานวิจัย

ผลวิจัยของ American Chemical Society นำมาซึ่งความเห็นที่หลากหลายในวงการวิทยาศาสตร์ เกี่ยวกับความปลอดภัยของการใช้พลาสติกในชีวิตประจำวัน

มาร์ค โจนส์ อดีตนักเคมีอุตสาหกรรมและผู้เชี่ยวชาญด้านไมโครพลาสติก ยืนยันว่า เขาจะไม่เลิกใช้เขียงพลาสติกเพราะผลจากงานวิจัยชิ้นนี้ เนื่องจากยังไม่มีหลักฐานที่หนักแน่นเพียงพอว่า ปริมาณไมโครพลาสติกที่พบจะส่งผลต่อสุขภาพของมนุษย์อย่างชัดเจน แม้จะมีความกังวลต่อผลกระทบในระยะยาว แต่ทุกวันนี้มนุษย์ก็ได้รับไมโครพลาสติกจากของใช้ในชีวิตประจำวันจำนวนมาก ทั้ง ขวดน้ำ เสื้อผ้า ยางรถยนต์ สีทาบ้าน รวมถึงของใช้อื่น ๆ อีกมากมาย และไม่มีหลักฐานว่าส่งผลต่อสุขภาพของผู้คนอย่างไร

ต่างกับ ทาชา สตอยเบอร์ ของกลุ่ม Environmental Working Group ที่ย้ำว่า แม้งานวิจัยผลกระทบของไมโครพลาสติกต่อมนุษย์จะอยู่ในระยะเริ่มต้น แต่ผลที่ออกมาก็มีความน่ากังวล ส่วนตัวเธอเลือกไม่ใช้เขียงพลาสติกทำอาหารมาตั้งแต่ต้น เพราะนอกจากไมโครพลาสติกแล้ว ในอุปกรณ์พลาสติกยังมีส่วนผสมของสารเคมีอีกหลายชนิด เช่น พาเลต ซึ่งช่วยให้พลาสติกมีความยืดหยุ่นและทนทานมากขึ้น หากได้รับในปริมาณมาก ก็จะส่งผลต่อความไม่สมดุลของระดับฮอร์โมนและผลกระทบต่อระบบสืบพันธุ์เช่นกัน

เขียงพลาสติกยังทำความสะอาดได้ยากกว่าและเป็นแหล่งสะสมของแบคทีเรียได้ง่ายกว่าเมื่อเทียบกับเขียงไม้ เพราะเขียงพลาสติกง่ายต่อการเกิดรอยขีดข่วนจากการหั่นซึ่งยากต่อการทำความสะอาด นอกจากนี้เขียงพลาสติกยังมีอายุการใช้งานที่สั้นกว่าเขียงชนิดอื่น ๆ เธอจึงไม่คิดจะใช้เขียงพลาสติกมาตั้งแต่แรกแล้ว

ความเห็นจาก WHO

ข้อมูลล่าสุดเมื่อปี 2032 ขององค์การอนามัยโลก (WHO) เกี่ยวกับไมโครพลาสติกระบุว่า ปัจจุบันยังมีหลักฐานที่จำกัดสำหรับข้อสรุปเกี่ยวกับผลกระทบต่อสุขภาพจากไมโครพลาสติก และจำเป็นต้องมีการวิจัยที่ชัดเจนยิ่งกว่านี้ เพื่อยืนยันถึงผลกระทบของไมโครพลาสติกต่อสุขภาพของมนุษย์ในอนาคต

ข้อมูลอ้างอิง :

https://www.snopes.com/fact-check/cutting-boards-microplastics/
https://www.yahoo.com/lifestyle/your-plastic-cutting-board-is-releasing-microplastics-that-can-get-into-food-does-that-mean-you-should-ditch-it-004918070.html