ชัวร์ก่อนแชร์: นักบินอวกาศ “บัซ อัลดริน” ยอมรับมนุษย์ไม่เคยไปดวงจันทร์ จริงหรือ?

25 กรกฎาคม 2566
แปลและเรียบเรียงบทความโดย: อดิศร สุขสมอรรถ
ตรวจทานและพิสูจน์อักษร : คมส์ธนนท์ ศุขอัจจะสกุล

บทสรุป :

เป็นการนำบทสัทภาษณ์ของ บัซ อัลดริน มาตีความด้วยอคติเพื่อให้ผู้อ่านเข้าใจผิด

ข้อมูลที่ถูกแชร์ :

มีข้อมูลบิดเบือนเผยแพร่ทางสื่อสังคมออนไลน์ในต่างประเทศ เมื่อมีการเผยแพร่คลิปวิดีโอเพื่ออ้างว่า บัซ อัลดริน 1 ใน 3 นักบินอวกาศของยาน Apollo 11 และมนุษย์คนที่สองที่ได้เดินบนผิวดวงจันทร์ ยอมรับว่าการส่งมนุษย์เดินทางไปเยือนดวงจันทร์เมื่อปี 1969 ไม่เคยเกิดขึ้น

FACT CHECK : ตรวจสอบข้อเท็จจริง :

คลิปแรกที่มีการแชร์ คือตอนที่ บัซ อัลดริน ถูกเชิญไปร่วมตอบคำถามของเยาวชนในงาน National Book Festival ปี 2015 ที่สหรัฐอเมริกา

คำถามที่กลายเป็นประเด็นได้แก่ “ทำไมถึงไม่มีใครเดินทางไปเยือนดวงจันทร์มานานแล้ว”? (Why has nobody been to the Moon in such a long time?)

บัซ อัลดริน จึงตอบไปว่า “นั่นไม่ใช่คำถามของเด็ก 8 ขวบ แต่เป็นคำถามของผม ผมเองก็อยากรู้เหมือนกัน แต่ผมคิดว่าผมรู้คำตอบดี เพราะเราไม่ได้ไปที่นั่น และนั่นคือสิ่งที่เกิดขึ้น” (That’s not an eight-year-old’s question. That’s my question. I want to know. But I think I know. Because we didn’t go there. And that’s the way it happened)

คำตอบที่ฟังดูกำกวมดังกล่าว ถูกนำไปแชร์ต่อทางโลกออนไลน์อย่างแพร่หลาย โดยอ้างว่า บัซ อัลดริน ยอมรับแล้วว่า การส่งมนุษย์เดินทางไปเยือนดวงจันทร์เมื่อปี 1969 ไม่เคยเกิดขึ้น

อย่างไรก็ดี เมื่อนำบทสัมภาษณ์ฉบับเต็มมาวิเคราะห์ พบว่าคำตอบที่ บัซ อัลดริน พูดว่า เราไม่ได้ไปที่นั่น หรือ we didn’t go there หมายถึงการที่องค์การบริหารการบินและอวกาศแห่งชาติหรือ NASA ไม่ได้ส่งนักบินอวกาศกลับไปเยือนดวงจันทร์มาตั้งแต่ปี 1972 ไม่ใช่การบอกว่า NASA ไม่ได้ส่งนักบินอวกาศไปเยือนดวงจันทร์เมื่อปี 1969 ตามที่กล่าวอ้าง

โดยคำตอบในท่อนต่อมา บัซ อัลดริน อธิบายอย่างชัดเจนว่า ปัจจัยที่เป็นตัวกำหนดว่าจะมีการส่งนักบินอวกาศกลับไปเยือนดวงจันทร์อีกครั้งหรือไม่ก็คือเงินทุน เพราะต้องใช้เงินทุนมหาศาลในการส่งมนุษย์กลับไปเยือนดวงจันทร์อีกครั้ง หลังจาก NASA เคยส่งนักบินอวกาศไปเยือนดวงจันทร์มาแล้วถึง 12 คน ระหว่างปี 1969- 1972 (Money. It’s a good thing. If you want to buy new things, new rockets, instead of keep doing the same thing over and over, then it’s going to cost more money. And other things need more money too.)

คลิปตัวที่สองแชร์ นำมาจากครั้งที่ บัซ อัลดริน ถูกเชิญไปตอบคำถามในงาน Oxford Union ปี 2015 โดยคำถามจากผู้ร่วมงานถามว่า “ตอนไหนคือช่วงเวลาที่น่ากลัวที่สุดในการเดินทางครั้งนั้น” ซึ่ง บัซ อัลดริน ตอบว่า “น่ากลัวที่สุดหรือ มันไม่เคยเกิดขึ้น ถ้ามันเกิดขึ้นคงจะน่ากลัวอย่างมาก” (Scariest? It didn’t happen. It could’ve been scary)

อย่างไรก็ดี คำตอบของ บัซ อัลดริน ที่บอกว่า มันไม่เคยเกิดขึ้น (It didn’t happen) ไม่ได้หมายความว่า ไม่เคยมีนักบินอวกาศไปเยือนดวงจันทร์ แต่หมายถึงไม่มีเรื่องน่ากลัวเกิดขึ้นระหว่างภารกิจเยือนดวงจันทร์ของยาน Apollo 11

เรื่องน่ากลัวที่ บัซ อัลดริน หมายถึง คือเหตุการณ์ที่เขาพบว่าสวิตช์สั่งการ (Engine Switch) หลุดออกมาจากแผงวงจรไฟฟ้า (Circuit Breaker) ซึ่งเป็นสวิตช์สั่งการสำหรับการจอดบนผิวดวงจันทร์และการเดินกลับไปยังพื้นผิวโลก เขาจึงแก้ปัญหาด้วยการใช้ด้ามปากกาเสียบเข้าไปในรูของสวิตช์สั่งการที่หลุดออก แล้วทำการงัดจนสวิตช์สั่งการกลับมาทำงานได้ปกติอีกครั้ง และสามารถนำยานอวกาศเดินทางออกจากดวงจันทร์ได้สำเร็จ

ในคลิปที่สาม เป็นบทสนทนาที่ บัซ อัลดริน ไปออกรายการของพิธีกร โคแนน โอ’ไบรอัน เมื่อปี 2000 เมื่อพิธีกรดังเล่าว่า เมื่อปี 1969 เขายังจำได้ว่าพ่อแม่มาปลุกให้ตื่นมาดูภาพการลงจอดของยาน Apollo 11 บนดวงจันทร์ที่ถ่ายทอดของโทรทัศน์

แต่ บัซ อัลดริน กลับตอบว่า ไม่ คุณไม่เห็นการลงจอดของยาน เพราะไม่มีใครบันทึกภาพการลดจอด สิ่งที่พวกคุณเห็นมีแต่ภาพจำลองที่สถานีโทรทัศน์ใช้ระหว่างการรายงานข่าวเท่านั้น (No, you didn’t. Because there wasn’t any television, there wasn’t anybody taking the picture. You watched animation so you associated what you saw with)

อย่างไรก็ดี การที่สถานีโทรทัศน์ใช้ภาพจำลองแทนภาพการลงจอดจริง ๆ ของ Apollo 11 ระหว่างการรายงานข่าว ไม่ได้หมายความว่า ยาน Apollo 11 ไม่ได้เดินทางไปถึงดวงจันทร์แต่อย่างใด

เมื่อปี 2006 NASA ระบุว่า วิดีโอเทปต้นฉบับที่บันทึกภาพการลงจอดของยานสำรวจดวงจันทร์จากยาน Apollo 11 ได้สูญหายไประหว่างการนำวิดีโอเทปมาบันทึกซ้ำในช่วงทศวรรษที่ 1980 แต่ในปี 2009 ทีมค้นหาของ NASA ได้ค้นพบวิดีโอเทปสำรองได้จากประเทศออสเตรเลีย จึงนำวิดีโอเทปสำรองที่บันทึกภาพการลงจอดบนดวงจันทร์เข้าสู่กระบวนการปรับปรุงคุณภาพและเผยแพร่ต่อสาธารณชนเป็นครั้งแรกที่นครซิดนีย์เมื่อปี 2010 โดยได้ บัซ อัลดริน ได้รับเชิญให้มาร่วมเป็นสักขีพยานอีกด้วย

ข้อมูลอ้างอิง :

https://www.reuters.com/article/factcheck-buzz-aldrin-moon-idUSL1N35V1LO
https://www.reuters.com/article/factcheck-buzz-aldrin-moon-idUSL1N35V1LO
https://fullfact.org/online/buzz-aldrin-moon-landing-interview/
https://www.politifact.com/factchecks/2022/oct/06/viral-image/aldrin-didnt-say-moon-landing-was-hoax/
https://en.wikipedia.org/wiki/Apollo_11_missing_tapes