อวสาน 70 ปีองค์การค้าของ สกสค. จากธุรกิจผูกขาด สู่การแบกหนี้ 6,000 ล้าน !!

1 ก.ค.63.-  ธุรกิจหลักขององค์การค้าฯ มี 2 ด้าน คือ ร้านศึกษาภัณฑ์พาณิชย์และโรงพิมพ์คุรุสภา ซึ่งตั้งแต่ปี 2507 มีมติ ครม.และหนังสือคำสั่งจากกระทรวงศึกษาธิการ ให้การจัดพิมพ์หนังสือเรียนทั้งหมด ต้องว่าจ้างโรงพิมพ์ของกระทรวงฯ ดำเนินการเท่านั้น  หากโรงพิมพ์ของกระทรวงฯ ไม่สามารถจัดพิมพ์ได้ จึงจะให้โรงพิมพ์ของหน่วยราชการอื่นจัดพิมพ์แทน  และหากโรงพิมพ์ของส่วนราชการอื่นทำไม่ได้ ค่อยว่าจ้างเอกชน (อ่านข่าว : เลิกจ้างฟ้าผ่า! พนักงานองค์การค้าของ สกสค.เกือบพันคน)

อย่างไรก็ตาม พันธกิจหลักขององค์การค้าฯ มิได้จัดตั้งขึ้นเพื่อแสวงหากำไร แต่เพื่อให้การจัดทำหนังสือเรียนและอุปกรณ์การศึกษาต่าง ๆ มีคุณภาพ มาตรฐาน และรักษาระดับราคาที่เป็นธรรม ไม่เป็นภาระต่อพ่อแม่ผู้ปกครองมากเกินไป  โดยกระทรวงศึกษาธิการจะเป็นผู้ควบคุม และกำหนดราคาจำหน่ายให้องค์การค้าฯ

จากนโยบายที่ให้โรงเรียนทุกแห่งต้องใช้ตำราเรียนของกระทรวงศึกษาธิการ ซึ่งเกือบทั้งหมดจัดพิมพ์โดยโรงพิมพ์ขององค์การค้าฯ เท่านั้น ถึงปี 2542 นโยบายของภาครัฐได้หันมาส่งเสริมให้ธุรกิจทุกประเภทแข่งขันกันอย่างเสรี รวมถึงธุรกิจที่เกี่ยวข้องกับการศึกษา โดยกำหนดให้สถานศึกษาแต่ละแห่ง สามารถเลือกใช้หนังสือเรียนจากสำนักพิมพ์เอกชนได้  ซึ่งกระทรวงศึกษาธิการจะประกาศรายชื่อหนังสือและสื่อการเรียนต่าง ๆ ในเว็บไซต์ให้สถานศึกษาเลือกเองตามรายชื่อที่ประกาศ นโยบายดังกล่าวได้กลายเป็นจุดสิ้นสุดการทำธุรกิจผูกขาดของโรงพิมพ์องค์การค้าฯ ไปโดยปริยาย

ในเวลาเดียวกัน โครงสร้างองค์กรที่ค่อนข้างใหญ่โตอุ้ยอ้าย และมีพนักงานจำนวนมากที่อายุงานยาวนานนับสิบปี บวกกับภาวะเศรษฐกิจที่เปลี่ยนแปลงไป ต้นทุนวัตถุดิบที่สูงขึ้น  แต่องค์การค้าฯ ยังต้องปฏิบัติตามพันธกิจหลัก คือการรักษาระดับราคาหนังสือและอุปกรณ์การเรียนโดยไม่สามารถปรับขึ้นราคาได้ต่อเนื่องยาวนานกว่า 10 ปี ผลประกอบการขององค์การค้าฯ เริ่มขาดทุน บวกกับภาระหนี้สินสะสมพอกพูนเรื่อยมา

(อ่านข่าว : “ณัฏฐพล” ยันเลิกจ้าง สกสค.ลำบากใจ แต่ต้องทำ)

คงไม่อาจกล่าวโทษความล่าช้าในการทำงาน ว่าเป็นความผิดขององค์การค้าฯ โดยตรง เพราะปัญหาการจัดพิมพ์ตำราเรียนไม่ทันในปี 2560  ส่วนหนึ่งเกิดจากความล่าช้าของงบประมาณด้านการศึกษาในปีนั้น  ขณะเดียวกันก็มีการกล่าวโทษกันไปมาระหว่างหน่วยงานต้นสังกัดที่เขียนตำรา กับองค์การค้าฯ ว่ามีปัญหาเรื่องการส่งต้นฉบับล่าช้า  รัฐมนตรีว่าการกระทรวงศึกษาธิการในสมัยนั้น จึงตัดสินใจให้โรงพิมพ์แห่งจุฬาลงกรณมหาวิทยาลัยมาร่วมจัดพิมพ์หนังสือเรียนบางส่วนแทน  ในช่วงเวลานั้นโรงพิมพ์จุฬาฯ ยังสังกัดกระทรวงศึกษาธิการ  จึงสามารถจัดพิมพ์หนังสือเรียนได้โดยไม่ขัดต่อมติ ครม.เดิม

แต่ผ่านมาอีก 2 ปี ในวันที่ 2 พฤษภาคม 2562 มีการตั้งกระทรวงอุดมศึกษา วิทยาศาสตร์ วิจัย และนวัตกรรม (อว.) ขึ้น และจุฬาลงกรณมหาวิทยาลัย รวมถึงโรงพิมพ์จุฬาฯ ก็ได้ย้ายไปสังกัดกระทรวงใหม่  แต่ยังคงได้รับสิทธิ์ในการพิมพ์ตำราเรียนของสถาบันส่งเสริมการสอนวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี (สสวท.) เพิ่มขึ้นอีก  ทำให้องค์การค้าฯ ขาดรายได้เป็นมูลค่าถึงกว่า 600 ล้านบาท  ซึ่งธุรกิจโรงพิมพ์โดยเฉพาะการพิมพ์ตำราเรียน ถือเป็นรายได้หลักขององค์การค้าฯ มายาวนานตลอด 70 ปี

นอกจากข้อวิจารณ์เรื่องการด้อยประสิทธิภาพในการบริหารงาน  ปัญหาผลประโยชน์ที่ถูกซุกซ่อนอยู่ใต้พรม  และการถูกการเมืองเข้าแทรกแซงแล้ว  ดาบสองเล่มที่ฟาดฟันใส่องค์การค้าฯ ก็คือ การเปิดเสรีธุรกิจในปี 2542  ที่นำไปสู่จุดสิ้นสุดการผูกขาดการพิมพ์ตำราเรียนขององค์การค้าฯ  และการโอนสิทธิ์การพิมพ์หนังสือเรียนจากโรงพิมพ์องค์การค้าฯ ไปให้โรงพิมพ์จุฬาฯ นี่เอง

อ่านข่าว : องค์การค้าของ สกสค.เลิกจ้างพนักงาน 961 ราย