ชัวร์ก่อนแชร์: “ดื่มสุราพอเหมาะ” ดีต่อสุขภาพ จริงหรือ?

20 กันยายน 2567
แปลและเรียบเรียงบทความ : อดิศร สุขสมอรรถ
ตรวจทานและพิสูจน์อักษร : คมส์ธนนท์ ศุขอัจจะสกุล

ข้อมูลที่ถูกแชร์ :

ความเชื่อว่าการดื่มสุราปริมาณไม่สูงเกินไป จะไม่ส่งผลเสียต่อสุขภาพ ได้รับการยืนยันจากงานวิจัยหลายชิ้นว่าไม่เป็นความจริง โดยพบว่าการดื่มสุราอย่างต่อเนื่องเพียงเล็กน้อย เพิ่มความเสี่ยงการเสียชีวิตจากอุบัติเหตุและโรคหลายชนิด

บทสรุป :

1. “ดื่มสุราพอเหมาะ” ดีต่อสุขภาพ เป็นความเชื่อผิด ๆ ที่เผยแพร่จากงานวิจัยที่ได้รับการสนับสนุนจากอุตสาหรรมเครื่องดื่มแอลกอฮอล์
2. งานวิจัยปี 2023 ไม่พบว่าการดื่มสุราปริมาณน้อย ช่วยลดความเสี่ยงการเสียชีวิตทุกรูปแบบ
3. WHO ระบุว่าไม่มีปริมาณที่ปลอดภัยจากการดื่มสุรา เนื่องจากแอลกอฮอล์คือสารก่อมะเร็ง โดยความเสี่ยงจะเพิ่มตามปริมาณที่ได้รับ

FACT CHECK : ตรวจสอบข้อเท็จจริง :

เมื่อปี 2023 มีการตีพิมพ์งานวิจัยเชิงวิเคราะห์อภิมานและการปริทัศน์อย่างเป็นระบบ (Systematic Review and Meta-analyses) เกี่ยวกับความสัมพันธ์ระหว่างการดื่มเครื่องดื่มแอลกอฮอล์ในชีวิตประจำวันและความเสี่ยงการเสียชีวิตในทุกรูปแบบ (Association Between Daily Alcohol Intake and Risk of All-Cause Mortality) ทางวารสารออนไลน์ JAMA Network Open ของสมาคมการแพทย์อเมริกัน (American Medical Association)

โดยเป็นการวิเคราะห์งานวิจัยผลกระทบของเครื่องดื่มแอลกอฮอล์จำนวน 107 ชิ้น ที่เผยแพร่ในช่วง 40 ปีที่ผ่านมา โดยมีผู้ร่วมวิจัยรวมกันถึง 4.8 ล้านคน

ผลการศึกษาพบว่า การดื่มสุราเพียงเล็กน้อย (25 กรัมต่อวันสำหรับผู้หญิง และ 45 กรัมต่อวันสำหรับผู้ชาย) ไม่มีความสัมพันธ์ต่อการลดความเสี่ยงการเสียชีวิตในทุกรูปแบบ และความเสี่ยงการเสียชีวิตจะยิ่งเพิ่มตามปริมาณแอลกอฮอล์ที่ได้รับ

ส่วนผลวิจัยที่เคยระบุว่า การดื่มสุราอย่างเหมาะสมมีผลดีต่อสุขภาพ เป็นบทสรุปที่ผิดพลาดจากการวิจัยที่มีความลำเอียง

ส่วนงานวิจัยปี 2022 ที่ศึกษากลุ่มตัวอย่าง 3.7 แสนราย พบว่าการดื่มสุราเพียงเล็กน้อยเพิ่มความเสี่ยงการเกิดโรคหัวใจ

ด้านงานวิจัยที่เผยแพร่ทางวารสาร Nature เมื่อปี 2022 พบว่าการดื่มสุราเพียง 1-2 ดริ๊งก์ ต่อวัน มีความสัมพันธ์ต่ออาการสมองฝ่อในผู้สูงวัย

ระดับแอลกอฮอล์ที่เหมาะสม

ข้อมูลจาก Dietary Guidelines for Americans 2020-2025 ระบุว่า ในหนึ่งวันผู้ชายไม่ควรดื่มเครื่องดื่มแอลกอฮอล์เกิน 2 ดริ๊งก์ ผู้หญิงไม่ควรดื่มเครื่องดื่มแอลกอฮอล์เกิน 1 ดริ๊งก์

มาตรฐาน 1 ดริ๊งก์ของสหรัฐอเมริกาจะมีปริมาณแอลกอฮอล์ 14 กรัม เท่ากับปริมาณแอลกอฮอล์ในสุรากลั่น 1.5 ออนซ์ (42.5 กรัม) ไวน์ 5 ออนซ์ (141 กรัม) และเบียร์ 12 ออนซ์ (340 กรัม)

ที่มาความเชื่อ แอลกอฮอล์เพื่อสุขภาพ

ความเชื่อเรื่องการดื่มแอลกอฮอล์อย่างพอเหมาะในชีวิตประจำวันส่งผลดีต่อสุขภาพ ได้รับการเผยแพร่มาตั้งแต่ทศวรรษที่ 1980s ตัวการสำคัญมาจากงานวิจัยที่นำเสนอภาพลักษณ์ด้านบวกของการเครื่องดื่มแอลกอฮอล์ ซึ่งมีการเปิดเผยในภายหลังว่ามีงานวิจัยไม่น้อยที่ได้รับการสนับสนุนจากอุตสาหกรรมเครื่องดื่มแอลกอฮอล์

งานวิจัยของมหาวิทยาลัยยอร์ก สหราชอาณาจักร ที่ตีพิมพ์ทางวารสาร European Journal of Public Health เมื่อปี 2020 พบว่า มีงานวิจัยเกี่ยวกับเครื่องดื่มแอลกอฮอล์เกือบ 13,500 ชิ้นที่ได้รับการสนับสนุนทางตรงหรือทางอ้อมจากอุตสาหกรรมเครื่องดื่มแอลกอฮอล์

งานวิจัยบิดเบือน

ทิม สตอกเวลล์ ศาสตราจารย์ด้านจิตวิทยา มหาวิทยาลัยวิคตอเรีย ประเทศแคนาดา หนึ่งในทีมวิจัยที่เปิดเผยความเสี่ยงการเสียชีวิตจากเครื่องดื่มแอลกอฮอล์ อธิบายต่อสำนักข่าว Washington Post ว่า งานวิจัยในอดีตที่พบว่าการดื่มเครื่องดื่มแอลกอฮอล์อย่างเหมาะสมส่งผลดีต่อสุขภาพมากกว่าคนไม่ดื่มหรือคนที่ดื่มมากเกินไป เกิดจากใช้กระบวนการวิจัยอย่างไม่เหมาะสม โดยไม่มีการนำตัวแปรสำคัญมาใช้ในการวิเคราะห์ ทั้ง อายุ เพศ สถานะ รวมถึงกิจวัตรประจำวัน เช่น การออกกำลังกาย การสูบบุหรี่ หรือ การควบคุมอาหาร

เมื่อนำซอฟต์แวร์ทางสถิติมาวิเคราะห์โดยนำตัวแปรทั้งหมดมาคำนวณเพื่อขจัดความลำเอียงในงานวิจัย ก็ไม่พบว่าการดื่มเครื่องดื่มแอลกอฮอล์ระดับปานกลางช่วยลดความเสี่ยงการเสียชีวิตแต่อย่างใด

ทิม สตอกเวลล์ พบความลำเอียงหลายอย่างในงานวิจัยเกี่ยวกับเครื่องดื่มแอลกอฮอล์ในอดีต หนึ่งในนั้นคือการพบว่า สาเหตุที่ผู้ดื่มเครื่องดื่มแอลกอฮอล์อย่างเหมาะสมมักถูกจัดให้อยู่ในกลุ่มคนมีสุขภาพดีกว่าคนไม่ดื่มหรือคนที่ดื่มมากเกินไป เกิดจากการจัดให้กลุ่มคนที่เลิกดื่มสุราไปแล้ว มาอยู่ในกลุ่มคนที่ไม่ดื่มสุรา ทั้ง ๆ ที่คนส่วนใหญ่ที่เลิกดื่มสุราเป็นผู้สูงอายุและเลิกดื่มสุราเพราะปัญหาสุขภาพ ส่งผลให้กลุ่มคนที่ดื่มสุราระดับปานกลาง ซึ่งส่วนใหญ่เป็นคนหนุ่มสาวที่ยังไม่ได้รับผลกระทบจากการดื่มสุรามากนัก มีเกณฑ์ด้านสุขภาพที่ดีกว่ากลุ่มคนไม่ดื่มสุราที่รวมเอาคนหยุดดื่มสุราเพราะปัญหาสุขภาพรวมเอาไว้ด้วย

สอดคล้องกับรายงานปี 2022 ของสมาพันธ์หัวใจโลก (World Heart Federation) ที่ยืนยันว่า แอลกอฮอล์ไม่ส่งผลดีต่อหัวใจ ไม่ช่วยให้อายุยืนยาวขึ้นหรือลดความเสี่ยงโรคหัวใจ การได้รับแอลกอฮอล์ระดับใด ๆ ก็ส่งผลเสียต่อสุขภาพทั้งหมด

ทิม สตอกเวลล์ ยอมรับว่า งานวิจัยของเขาอาจจะไม่เป็นที่ยอมรับจากบรรดานักดื่ม เพราะมีคนอีกมากที่ชอบการสังสรรค์ด้วยเครื่องดื่มแอลกอฮอล์ สิ่งสุดท้ายที่พวกเขาอยากได้ยินคือมันส่งผลเสียต่อร่างกาย คนอยากได้ยินงานวิจัยที่บอกว่าการดื่มอย่างพอเหมาะส่งผลดีต่อร่างกาย แต่น่าเสียดายที่บทสรุปดังกล่าวเป็นผลจากงานวิจัยทางวิทยาศาสตร์ที่บกพร่องอันเกิดจากความลำเอียง

แอลกอฮอล์คือสารก่อมะเร็ง

เมื่อปี 2023 องค์การอนามัยโลก (WHO) ได้เผยแพร่บทความชื่อ No level of alcohol consumption is safe for our health เพื่อเตือนภัยจากความเข้าใจผิดจากแนวคิดการดื่มแอลกอฮอล์เพื่อสุขภาพ

WHO ย้ำว่าแอลกอฮอล์ถือเป็นสารพิษต่อร่างกาย เป็นสารออกฤทธิ์ต่อจิตประสาท มีคุณสมบัติเป็นสารเสพติด

นอกจากนี้ องค์กรวิจัยโรคมะเร็งนานาชาติ (IARC) ยังจัดให้แอลกอฮอล์เป็นสารก่อมะเร็งระดับที่ 1 (IARC group 1 Carcinogens) ระดับเดียวกับยาสูบ แร่ใยหิน และการสัมผัสรังสี

ความเสี่ยงเป็นมะเร็งขึ้นอยู่กับปริมาณแอลกอฮอล์ที่ได้รับ อย่างไรก็ดี สถิติในทวีปยุโรปพบว่า ครึ่งหนึ่งของสาเหตุการป่วยเป็นมะเร็งจากเครื่องดื่มแอลกอฮอล์ เช่น มะเร็งเต้านมในผู้หญิง เกิดกับผู้ที่ดื่มเครื่องดื่มแอลกอฮอล์ปริมาณน้อยหรือปานกลางต่อสัปดาห์ (เบียร์ 3.5 ลิตรต่อสัปดาห์ ไวน์ 1.5 ลิตรต่อสัปดาห์ สุรา 0.45 ลิตรต่อสัปดาห์)

ปัจจุบันยังไม่มีข้อมูลที่ยืนยันได้ว่า ระดับแอลกอฮอล์เท่าใดถึงจะทำให้ความเสี่ยงการป่วยเป็นมะเร็งมีผลอย่างชัดเจน ผู้เชี่ยวชาญจึงลงความเห็นว่า ความเสี่ยงจะนับตั้งแต่การดื่มครั้งแรก และเพิ่มตามปริมาณการดื่ม

นอกจากนี้ ยังไม่มีงานวิจัยใดพบว่า เครื่องดื่มแอลกอฮอล์มีประโยชน์ด้านการป้องกันโรคหลอดเลือดหัวใจและป้องกันเบาหวานชนิดที่ 2 มากกว่าความเสี่ยงการป่วยเป็นมะเร็งจากการดื่มแอลกอฮอล์

ผู้เสียชีวิตจากเครื่องดื่มแอลกอฮอล์เพิ่มขึ้น

แม้ผลสำรวจจะพบว่า คนรุ่นใหม่โดยเฉพาะเจน Z (เกิดกลางทศวรรษ 1990s – ต้นทศวรรษ 2010s) ทั้งในสหรัฐอเมริกา สหราชอาณาจักร และญี่ปุ่น ให้ความสนใจเครื่องดื่มแอลกอฮอล์ลดลง แต่กลับพบว่าความนิยมเครื่องดื่มแอลกอฮอล์ในประชากรกลุ่มวัยกลางคนกลับเพิ่มขึ้น และส่งผลให้การเสียชีวิตจากแอลกอฮอล์เพิ่มขึ้นตามไปด้วย

ข้อมูลจากศูนย์ควบคุมและป้องกันโรคแห่งชาติสหรัฐอเมริกา (CDC) พบว่า ชาวอเมริกันที่เสียชีวิตจากการดื่มแอลกอฮอล์ระหว่างปี 2020-21 เพิ่มจากปี 2016-17 ถึง 29.3%

ปัจจัยมาจากความนิยมเครื่องดื่มแอลกอฮอล์เพิ่มขึ้นตั้งแต่ช่วงที่ไวรัสโควิด-19 แพร่ระบาด และการเข้าถึงเครื่องดื่มแอลกอฮอล์ที่ง่ายขึ้นจากราคาที่ถูกลงเมื่อเทียบกับอัตราเงินเฟ้อ หลังสหรัฐฯ ไม่ขึ้นภาษีเครื่องดื่มแอลกอฮอล์มาตั้งแต่ปี 1991 พร้อมกับการลดภาษีเครื่องดื่มแอลกอฮอล์บางชนิดเมื่อปี 2020

มาร์ก ไคลแมน นักวิจัยเกี่ยวกับนโยบายสารเสพติดให้ความเห็นต่อสำนักข่าว Washington Post ว่า หากมีการเพิ่มภาษีสุราขึ้นเป็น 3 เท่า คดีฆาตกรรมจะลดลงทันที 6% โดยไม่ต้องจับนักโทษเข้าไปในคุกเพิ่มแม้แต่คนเดียว

นโยบายควบคุมเครื่องดื่มแอลกอฮอล์ในต่างประเทศ

ในปี 2023 ประเทศแคนาดา ได้เปลี่ยนระดับความเสี่ยงของการดื่มเครื่องดื่มแอลกอฮอล์ โดยความเสี่ยงต่ำ (low risk) ควรดื่มไม่เกิน 1-2 ดริ๊งก์ต่อสัปดาห์ ความเสี่ยงปานกลาง (moderate risk) ควรดื่มไม่เกิน 3-6 ดริ๊งก์ต่อสัปดาห์ (จากเดิมระบุว่าผู้หญิงไม่ควรเกิน 2 ดริ๊งก์ต่อวัน ผู้ชายไม่ควรเกิน 3 ดริ๊งก์ต่อวัน)

ในปี 2023 ประเทศไอร์แลนด์เป็นชาติแรกที่ผ่านกฎหมายบังคับการติดฉลากเตือนภัยโรคมะเร็งที่เครื่องดื่มแอลกอฮอล์ทุกชนิด โดยจะมีผลบังคับใช้ในปี 2026 นี้

ข้อมูลอ้างอิง :

https://www.who.int/europe/news/item/04-01-2023-no-level-of-alcohol-consumption-is-safe-for-our-health
https://www.washingtonpost.com/wellness/2023/03/31/moderate-drinking-alcohol-wine-risks/
https://www.nytimes.com/2024/06/15/magazine/alcohol-health-risks.html
https://jamanetwork.com/journals/jamanetworkopen/fullarticle/2802963