“เริ่มต้นด้วยการถามนักเรียนว่าโตขึ้นอยากเป็นอะไร และแนะนำให้เป็น “มิจฉาชีพ” เพื่อดึงดูดความสนใจ”
นี่คือวิธีการเปิดบทเรียนที่น่าตื่นเต้นและฉีกกรอบที่สุด จากกิจกรรม Workshop หรือการอบรมเชิงปฏิบัติการของโครงการ “นักสืบสายชัวร์ 404 ถอดสลักกับดักไซเบอร์” ที่บุกไปให้ความรู้ถึงรั้วโรงเรียน
โครงการนี้ได้ริเริ่มโดยศูนย์ชัวร์ก่อนแชร์ อสมท และได้รับการสนับสนุนจากกองทุนพัฒนาสื่อปลอดภัยและสร้างสรรค์ มีหัวใจสำคัญคือการสร้าง “นักสืบประจำบ้าน” ให้ผ่านการอบรมเชิงปฏิบัติการที่สนุกและเข้าใจง่าย
โดยกิจกรรมอบรมเชิงปฏิบัติการนี้ ได้จัดขึ้นเป็นครั้งแรกที่โรงเรียนมหรรณพาราม กรุงเทพฯ โดยมีนักเรียนชั้น มัธยมศึกษาปีที่ 4 และเพื่อน ๆ จากอีก 6 โรงเรียนเครือข่ายเดินทางมาเข้าร่วมอย่างล้นหลาม เพื่อเรียนรู้ในหัวข้อ “กับดักไซเบอร์” ผ่านเทคนิคการสอนที่ไม่มีใครเหมือน
ถอดรหัสอาชีพมิจฉาชีพ: 3 ขั้นตอนสู่การหลอกลวง
เคล็ดลับการสอนที่น่าสนใจนี้มาจาก พันตำรวจเอก ณัทกฤช พรหมจันทร์ วิทยากรผู้เชี่ยวชาญจาก สกมช. (สำนักงานคณะกรรมการการรักษาความมั่นคงปลอดภัยไซเบอร์แห่งชาติ) ที่ไม่ได้มาสอนให้ “กลัว” มิจฉาชีพ แต่สอนให้ “คิด” เหมือนมิจฉาชีพ ผ่านการถอดรหัสกระบวนการทำงานออกเป็น 3 ขั้นตอนง่าย ๆ ที่ทุกคนจำได้ ดังนี้
- วาร์ปให้เป็น: คือการหาช่องทางหรือ “ประตู” เพื่อเข้าถึงตัวเหยื่อ ไม่ว่าจะเป็นการโทรศัพท์ ส่ง SMS หรือทักไปทางโซเชียลมีเดีย เป็นต้น
- ปลอมให้เป็น: คือการสร้างตัวตนปลอมเพื่อสร้างความน่าเชื่อถือ เช่น การปลอมโปรไฟล์ การใช้ AI สร้างคลิปวิดีโอ/เสียงปลอม หรือการสร้างแอปพลิเคชันและเว็บไซต์ปลอม ก็ตาม
- หลอกให้เป็น: คือขั้นตอนสุดท้ายที่ใช้หลักจิตวิทยาเข้ามาจัดการเหยื่อ โดยการสร้างความกลัว (เช่น อ้างว่าพัวพันคดี) หรือ ความโลภ (เช่น ชวนลงทุนผลตอบแทนสูง) เพื่อให้เหยื่อยอมโอนเงินหรือเปิดเผยข้อมูลด้วยตนเอง
Learning by Doing: เมื่อนักเรียนได้ปะทะกับมิจฉาชีพจำลอง
นอกจากการเรียนรู้ทฤษฎี 3 ขั้นตอนแล้ว หัวใจของ Workshop ครั้งนี้ คือการให้นักเรียนได้ “Learning by doing” หรือเรียนรู้ผ่านการลงมือทำจริง มีการจำลองสถานการณ์ให้นักเรียนได้ลองโต้ตอบกับโปรแกรมมิจฉาชีพจำลอง เพื่อให้เข้าใจว่าคนร้ายจะใช้กลวิธีใดในการล้วงข้อมูล และเราควรจะรับมืออย่างไร ซึ่งประสบการณ์ตรงเช่นนี้จะทำให้นักเรียนเข้าใจแก่นแท้ของภัยไซเบอร์ และสามารถนำความรู้ไปปรับใช้ได้จริง
เสียงสะท้อนจากนักสืบรุ่นเยาว์
ผลตอบรับจากนักเรียนเป็นไปในทิศทางเดียวกัน คือเป็นกิจกรรมที่ “สนุกและได้ความรู้” หลายคนบอกว่ากิจกรรมนี้ช่วยกระตุ้นให้ตระหนักว่าภัยไซเบอร์นั้นใกล้ตัวกว่าที่คิด และทำให้ฉุกคิดถึงเหตุการณ์ที่เคยพบเจอแต่ไม่เคยรู้ตัวว่าเป็นกลลวง
สิ่งสำคัญที่สุดคือ นักเรียนรู้สึกว่าสามารถนำความรู้ที่ได้ไปบอกต่อและดูแลคนในครอบครัว โดยเฉพาะผู้ใหญ่ที่ไม่สันทัดเรื่องเทคโนโลยีได้
สร้างเกราะป้องกันจากห้องเรียนสู่ครอบครัว
การจะป้องกันกับดักได้ดีที่สุด คือการเข้าใจวิธีคิดของคนวางกับดัก กิจกรรม “นักสืบสายชัวร์ 404: ถอดสลักกับดักไซเบอร์” ได้พิสูจน์แล้วว่า การให้ความรู้เชิงรุกที่สนุกสนานและเข้าถึงง่าย สามารถสร้างนักสืบรุ่นเยาว์ที่พร้อมจะเป็นเกราะป้องกันให้กับครอบครัวและคนรอบข้างได้
สำหรับผู้ที่สนใจ สามารถเรียนรู้เนื้อหาดี ๆ เหล่านี้ย้อนหลังได้ฟรีที่เว็บไซต์ https://www.surecology.com หรือติดตามกิจกรรมใหม่ ๆ ได้ทางเพจเฟซบุ๊กของชัวร์ก่อนแชร์
“เพราะการเรียนรู้ที่จะป้องกันตัวเองคือทักษะที่สำคัญที่สุดในยุคดิจิทัล”
หมายเหตุ: บทความนี้เป็นส่วนหนึ่งของบทความชุด “Sure” Cyber Unlock ถอดสลักกับดักไซเบอร์ อันเป็นส่วนหนึ่งของโครงการ “นักสืบสายชัวร์ 404: ถอดสลักกับดักไซเบอร์”
ติดตามรายละเอียดเพิ่มเติมของโครงการได้ทาง Facebook เพจ “ชัวร์ก่อนแชร์” หรือเพจ “นักสืบสายชัวร์ ชัวร์ก่อนแชร์สโมสร”
29 สิงหาคม 2568
ศูนย์ชัวร์ก่อนแชร์
สำนักข่าวไทย อสมท
ทีมข่าวไซเบอร์ กฤษณา กาญจนเพ็ญ
หากได้รับอะไรมา อย่าเพิ่งแชร์ต่อ ส่งมาตรวจสอบกับ “ศูนย์ชัวร์ก่อนแชร์”
LINE :: @SureAndShare หรือคลิก http://line.sure.guru
FB :: https://www.facebook.com/SureAndShare
YouTube :: https://www.youtube.com/@SureAndShare
Twitter :: https://www.twitter.com/SureAndShare
IG :: https://instagram.com/SureAndShare
Website :: http://www.ชัวร์ก่อนแชร์.com
TikTok :: https://www.tiktok.com/@sureandshare
สมัครรับฟรี ชัวร์ก่อนแชร์ Newsletter ส่งถึงกล่องอีเมลของคุณทุกสัปดาห์ :: https://i.sure.guru/sureandshareNewsletter
