ชัวร์ก่อนแชร์ FACTSHEET : วัคซีนป้องกันมะเร็งปากมดลูก หรือ วัคซีน HPV

วัคซีนมะเร็งปากมดลูกมีกี่ชนิด เหมาะกับใคร และควรฉีดตั้งแต่อายุเท่าไหร่

🎯 ตรวจสอบข้อเท็จจริงและคำแนะนำจากผู้เชี่ยวชาญ ศ.พญ.สฤกพรรณ วิไลลักษณ์

ภาควิชาสูติศาสตร์-นรีเวชวิทยา คณะแพทยศาสตร์โรงพยาบาลรามาธิบดี มหาวิทยาลัยมหิดล

โรคมะเร็งปากมดลูก เกิดจากเชื้อไวรัสเอชพีวี (Human papilloma virus : HPV) สามารถป้องกันได้ตั้งแต่สาเหตุ ป้องกันไม่ให้ติดเชื้อโดยการฉีดวัคซีนป้องกันมะเร็งปากมดลูก หรือวัคซีนเอชพีวี

สามารถฉีดวัคซีนเอชพีวีในเด็กผู้หญิงอายุตั้งแต่ 9 ขวบ จนถึงผู้ใหญ่อายุ 45 ปี

ช่วงเวลาที่ดีที่สุดสำหรับการฉีดวัคซีนเอชพีวีก็คือก่อนมีเพศสัมพันธ์ครั้งแรกจะได้ผลมากที่สุด เพราะถ้าเคยมีเพศสัมพันธ์ไปแล้ว และมาฉีดวัคซีนเอชพีวี อาจจะเคยติดเชื้อไวรัสเอชพีวี และมีภูมิคุ้มกันบางส่วน ประโยชน์ที่ได้อาจจะไม่เต็มที่ แต่ก็ยังคงได้ประโยชน์อยู่

ผู้ชายต้องฉีดวัคซีนเอชพีวีหรือไม่ ?

การที่ผู้ชายฉีดวัคซีนเอชพีวีก็จะได้ประโยชน์หลาย ๆ อย่าง

1. ตัวผู้ชายเอง คือป้องกันมะเร็งทวารหนัก ถ้ามีหลาย ๆ สายพันธุ์ สามารถป้องกันมะเร็งช่องปากและลำคอ ป้องกันหูดหงอนไก่

2. ประโยชน์สำหรับผู้หญิงที่เป็นที่รักของผู้ชาย คือป้องกันไม่ให้ติดเชื้อจากผู้ชาย

3. ประโยชน์ระดับสังคม ทำให้การติดเชื้อไวรัสเอชพีวีลดลง เกิดภูมิคุ้มกันหมู่ต่อไวรัสเอชพีวีทั้งในผู้หญิงและผู้ชาย 

วัคซีนเอชพีวี มีหลายชนิด

ปัจจุบัน วัคซีนเอชพีวีมีหลายชนิด ได้แก่

1. วัคซีน HPV ชนิด 2 สายพันธุ์ สามารถป้องกันมะเร็งปากมดลูกในผู้หญิงที่เกิดจากเชื้อเอชพีวีสายพันธุ์ 16 และ 18 ประมาณ 70-80 เปอร์เซ็นต์

2. วัคซีน HPV ชนิด 4 สายพันธุ์ สามารถป้องกันมะเร็งปากมดลูกที่เกิดจากเชื้อเอชพีวีสายพันธุ์ 6, 11, 16 และ 18 ป้องกันการเกิดมะเร็งปากมดลูกได้ถึง 70 เปอร์เซ็นต์ นอกจากป้องกันมะเร็งปากมดลูก ยังสามามารถป้องกันหูดหงอนไก่จากสายพันธุ์ 6 และ 11 ได้ด้วย

3. วัคซีน HPV ชนิด 9 สายพันธุ์ (เป็นวัคซีนชนิดเชื้อตายที่พัฒนามาจากวัคซีน HPV ชนิด 4 สายพันธุ์) สามารถป้องกันมะเร็งปากมดลูกที่เกิดจากเชื้อเอชพีวีสายพันธุ์ 6, 11, 16, 18, 31, 33, 45, 52 และ 58 มีความครอบคลุมป้องกันมะเร็งปากมดลูกได้มากถึงประมาณ 94 เปอร์เซ็นต์ และสามารถป้องกันหูดหงอนไก่ได้อีกด้วย

สำหรับเด็กผู้หญิงอายุตั้งแต่ 9 ขวบ ถึง 14 ปี (แต่ไม่เกิน 15 ปี) ฉีดวัคซีน HPV 2 เข็มก็เพียงพอ

สำหรับผู้หญิงหรือผู้ชายที่อายุ 15 ปีไปแล้ว ต้องฉีดวัคซีน HPV 3 เข็ม

กระทรวงสาธารณสุข ได้จัดการฉีดวัคซีนป้องกัน HPV (ฟรี) ให้เด็กผู้หญิงตั้งแต่ชั้นประถมศึกษาปีที่ 5 หรือตามเงื่อนไขที่แต่ละหน่วยงานกำหนด สำหรับผู้หญิงวัยอื่นก็สามารถฉีดวัคซีน HPV ได้ตามสถานพยาบาลที่มีบริการเรื่องนี้

เมื่อฉีดวัคซีน HPV ครบทุกเข็มแล้ว ปัจจุบันยังไม่พบว่าจะต้องฉีดเข็มกระตุ้น เนื่องจากภูมิคุ้มกันยังคงอยู่แม้ว่าจะผ่านไปมากกว่า 10 ปี

สำหรับผู้หญิงที่แต่งงานแล้ว มีเพศสัมพันธ์แล้ว การฉีดวัคซีนป้องกันมะเร็งปากมดลูกก็ยังคงมีประโยชน์

ข้อห้ามสำคัญของวัคซีน HPV ก็คือ ห้ามฉีดในหญิงตั้งครรภ์ เนื่องจากยังไม่มีข้อมูลเพียงพอเรื่องความปลอดภัยของวัคซีน HPV กับการตั้งครรภ์

กรณีเป็นโรคมะเร็งปากมดลูกแล้ว ฉีดวัคซีนได้หรือไม่ ?

ผู้ที่เป็นระยะก่อนมะเร็งปากมดลูก การฉีดวัคซีนป้องกันมะเร็งปากมดลูกก็ยังมีประโยชน์

ถ้าเป็นมะเร็งปากมดลูกไปแล้วก็ไม่มีความจำเป็นต้องฉีดวัคซีน HPV อีก

สำหรับการเลือกฉีดวัคซีน HPV ว่าเป็นวัคซีนป้องกันได้กี่สายพันธุ์ ขึ้นกับว่าเพ่งเล็งเฉพาะป้องกันมะเร็งปากมดลูก หรือต้องการให้ครอบคลุมไปยังโรคหูดหงอนไก่ซึ่งเป็นโรคติดต่อทางเพศสัมพันธ์ด้วย หรือต้องการให้ครอบคลุมมะเร็งปากมดลูกทั้งหมด

ป้องกันการเกิดโรคไว้ก่อน ดีกว่าการแก้ไขและรักษาภายหลัง

สัมภาษณ์โดย พีรพล อนุตรโสตถิ์

เรียบเรียงโดย คมส์ธนนท์ ศุขอัจจะสกุล

ดูเพิ่มเติมรายการ ชัวร์ก่อนแชร์ FACTSHEET : วัคซีนป้องกันมะเร็งปากมดลูก หรือ วัคซีน HPV

ชัวร์ก่อนแชร์ FACTSHEET : รู้จักและเข้าใจ มะเร็งปากมดลูก

ชัวร์ก่อนแชร์ : วัคซีน HPV มีอันตราย จริงหรือ ?