ชัวร์ก่อนแชร์ FACTSHEET : ภาวะสายตาสั้นเทียม

ภาวะสายตาสั้นเทียมคืออะไร ต่างจากภาวะสายตาสั้นจริงอย่างไร จะมีวิธีการป้องกันและแก้ไขได้อย่างไร ?

🎯 ตรวจสอบข้อเท็จจริงและคำแนะนำจากผู้เชี่ยวชาญ รศ.นพ.ศักดิ์ชัย วงศกิตติรักษ์ ประธานวิชาการ ราชวิทยาลัยจักษุแพทย์แห่งประเทศไทย

ภาวะสายตาของคนเรามีตั้งแต่สายตาปกติ สายตาผิดปกติ เราจะคุ้นเคยกันตั้งแต่ภาวะสายตาสั้น สายตายาว หรือสายตาเอียง

การที่คนแต่ละคนมีค่าสายตาที่แตกต่างกัน (สั้น ยาว เอียง) เกิดจากกายวิภาค หรือความสมดุลของลูกตา ตั้งแต่ส่วนที่เป็นกระจกตาและเลนส์ตา ซึ่งมีหน้าที่ควบคุมหรือหักเหแสง และความยาวของลูกตาแต่ละคน

ถ้าภาพหรือแสงที่เข้าสู่ดวงตา มีการหักเห แสงตกบริเวณจอประสาทตาพอดี ก็จะทำให้การมองเห็นภาพชัด โฟกัสดี เรียกว่าคนสายตาปกติ

กรณีแสงมีการหักเหและตกก่อนที่จะถึงบริเวณจอประสาทตาที่เป็นจุดรับภาพ ก็จะทำให้คนนั้นเป็นคนสายตาสั้น

ภาวะสายตาสั้นเทียม เกิดจากสาเหตุใด ?

ปัจจุบัน มีการแบ่งสายตาสั้นจริง กับสายตาสั้นเทียม

ภาวะสายตาสั้นเทียม เกิดขึ้นจากการมองวัตถุระยะใกล้ จำเป็นต้องมีการปรับโครงสร้างของลูกตา โดยเฉพาะอย่างยิ่งบริเวณเลนส์ตา ขณะที่เราใช้สายตามองใกล้ติดต่อกันเป็นระยะเวลานานหลายชั่วโมง ทำให้เกิดภาวะการเพ่งค้าง

ขณะมองใกล้ เลนส์ตามีการเพ่ง เวลาเหลือบมองไกลเลนส์ตาต้องคลาย แต่ถ้ามีการใช้สายตาต่อเนื่องติดต่อกันหลาย ๆ ชั่วโมง ก็มีโอกาสจะทำให้การคลายการเพ่งเกิดได้ช้ากว่าปกติ

ภาวะสายตาสั้นเทียมพบได้บ่อยในเด็กอายุต่ำกว่า 18 ปีลงมา เพราะมีความสามารถในการเพ่งค่อนข้างสูงจึงเกิดการเพ่งค้าง แต่ก็พบลักษณะนี้ในผู้ใหญ่ได้เช่นกัน

ในผู้ใหญ่บางคนที่นั่งทำงานระยะใกล้ติดต่อกันเป็นเวลานาน เมื่อเหลือบตามองไปที่ระยะไกล ช่วงจังหวะเปลี่ยนผ่านอาจจะรู้สึกว่าภาพไม่โฟกัส อาจจะต้องใช้เวลา 10 วินาที ค่อย ๆ ปรับโฟกัสใหม่

มีบางคน “การเพ่งค้าง” คงอยู่หลายชั่วโมง ทำให้มองเห็นภาพไม่ชัดเหมือนสายตาสั้น

รู้ได้อย่างไรว่า “การมองเห็นภาพไม่ชัด” เกิดจากสายตาสั้นเทียม หรือสายตาสั้นจริง ?

ถ้าได้รับการตรวจโดยจักษุแพทย์ จะพบว่าภาวะการมองภาพไม่ชัดสามารถแก้ไขได้โดยการให้คลายการเพ่ง ไม่ว่าจะเป็นการหยอดยาลดการเพ่ง หรือหยุดใช้งานมองใกล้ 1-2 วัน ก็จะพบว่าสายตาที่ผิดปกติหรือสั้นหายไป

ในคนที่สายตาสั้นจริง เมื่อตรวจกับจักษุแพทย์ ถึงแม้จะหยอดยาไม่ให้เพ่งแล้วก็ยังพบว่ามีภาวะสายตาสั้นอยู่

ตามกฎหมาย ผู้ที่จะใช้ยาเพื่อพิสูจน์ว่าเด็กสายตาสั้นจริงหรือสายตาสั้นเทียม ก็คือการหยอดยาคลายการเพ่ง จะต้องทำโดยจักษุแพทย์เท่านั้น จึงจะสามารถบอกได้ว่าสายตาสั้นจริง สายตาสั้นเทียม หรือสายตาสั้นจริงเท่าไหร่ และมีสายตาสั้นเทียมเพิ่มเข้ามาเท่าไหร่

การที่เด็กตัดแว่นโดยไม่ได้รับการตรวจจากจักษุแพทย์ อาจส่งผลเสีย เพราะถ้าเด็กได้เบอร์แว่นสายตามากเกินไปจากค่าสายตาสั้นเทียม จะทำให้เด็กต้องเพ่งสายตาสู้กับแว่นที่ใส่ นำไปสู่ความรุนแรงของภาวะสายตาสั้นเทียมมากขึ้นเรื่อย ๆ และอาจกระตุ้นให้ภาวะสายตาสั้นจริงเป็นมากขึ้นได้ 

วิธีการป้องกันสายตาสั้นเทียม โดยเฉพาะคนที่อายุต่ำกว่า 18 ปีลงมา โดยการกำหนดระยะเวลาการใช้สายตา เช่น ทุก 20 นาทีของการใช้สายตามองใกล้ ควรมีการหยุดพักสายตา (อย่างน้อย) 20 วินาที โดยการมองออกไประยะไกล 20 ฟุต เรียกว่าสูตร 20 : 20 : 20 ก็จะสามารถใช้ให้การเพ่งค้างหรือสายตาสั้นเทียมเกิดขึ้นน้อย ไม่เป็นปัญหากับการใช้สายตาของเด็ก

หลายปัญหาของการมองเห็นมีความซับซ้อน ต้องใช้ความชำนาญในการตรวจสอบ จึงควรพบจักษุแพทย์เพื่อให้การแก้ไขปัญหาได้อย่างถูกต้อง

สัมภาษณ์โดย พีรพล อนุตรโสตถิ์

เรียบเรียงโดย คมส์ธนนท์ ศุขอัจจะสกุล

ดูเพิ่มเติมรายการ ชัวร์ก่อนแชร์ FACTSHEET : ภาวะสายตาสั้นเทียม