สปริงฟิลด์ 29 พ.ย.- เมอร์เรียม-เว็บสเตอร์ (Merriam-Webster) ผู้จัดพิมพ์พจนานุกรมเก่าแก่ที่สุดในสหรัฐ ประกาศให้คำว่า Gaslighting (แก๊สไลติง) แปลว่า ปั่นหัว เป็นคำแห่งปี 2565 เนื่องจากมีการค้นหาเพิ่มขึ้นเกือบ 18 เท่า และมีความสนใจค้นหาสูงตลอดทั้งปีนี้
เว็บไซต์ของเมอร์เรียม-เว็บสเตอร์ระบุว่า ในยุคแห่งข้อมูลเท็จ (misinformation) ที่ประกอบด้วยข่าวลวง (fake news) ทฤษฎีสมคบคิด (conspiracy theories) เกรียนทวิตเตอร์ (Twitter trolls) และเทคโนโลยีสร้างสื่อสังเคราะห์เพื่อปลอมแปลงลักษณะบุคคล (deepfakes) คำว่า ปั่นหัว (gaslighting) ได้กลายเป็นคำแห่งยุคนี้ไปแล้ว การปั่นหัวซึ่งหมายถึงการกระทำหรือพฤติกรรมที่ทำให้บุคคลเข้าใจผิดอย่างมากเพื่อประโยชน์ของตนเอง มีการค้นหาเพิ่มขึ้นถึงร้อยละ 1740 ในปีนี้ และมีความสนใจค้นหาสูงตลอดทั้งปีนี้
ต้นกำเนิดของคำนี้มาจากชื่อละครเวทีปี 2481 เป็นเรื่องราวของชายคนหนึ่งที่พยายามปั่นหัวภรรยาให้คิดว่าเธอเป็นบ้า ด้วยการทำให้ตะเกียงแก๊สในบ้านหรี่ลง แต่ยืนกรานว่าเธอคิดไปเอง คำนี้ถูกนำมาใช้ครั้งแรกช่วงกลางคริสต์ศตวรรษที่ 20 เพื่อหมายถึงการหลอกลวงที่คล้ายกับในละครดังกล่าว เมอร์เรียม-เว็บสเตอร์ให้คำจำกัดความคำว่า ปั่นหัว ไว้ว่า หมายถึง การบงการทางจิตวิทยากับบุคคลเป็นระยะเวลาหนึ่ง ทำให้เหยื่อสงสัยในความถูกต้องของความคิดและการรับรู้ของตนเอง นำมาซึ่งความสับสน สูญเสียความมั่นใจและการนับถือตนเอง และต้องพึ่งพาผู้บงการ
เมอร์เรียม-เว็บสเตอร์มองว่า ช่วงหลายปีมานี้คำว่า ปั่นหัว ถูกนำใช้ในวงกว้างมากขึ้นและง่ายขึ้น โดยหมายถึงการกระทำหรือพฤติกรรมที่ทำให้บุคคลเข้าใจผิดอย่างมากเพื่อประโยชน์ของตนเอง คำนี้โยงใยกับคำที่เกี่ยวกับการหลอกลวงและบงการยุคใหม่อย่างข่าวลวง เทคโนโลยีสร้างสื่อสังเคราะห์เพื่อปลอมแปลงลักษณะบุคคล และปัญญาประดิษฐ์หรือเอไอ นอกจากนี้ยังถูกนำมาใช้หมายถึงการโกหกที่เป็นส่วนหนึ่งของแผนการใหญ่ และสามารถนำมาใช้ได้ทั้งเรื่องส่วนบุคคลและเรื่องทางการเมือง.-สำนักข่าวไทย
