ชัวร์ก่อนแชร์: การเรียงตัวของดาวเคราะห์ส่งผลต่อแผ่นดินไหว จริงหรือ?

10 เมษายน 2568
แปลและเรียบเรียงบทความ : อดิศร สุขสมอรรถ
ตรวจทานและพิสูจน์อักษร : คมส์ธนนท์ ศุขอัจจะสกุล

ข้อมูลที่ถูกแชร์ :

มีข้อมูลสร้างความเข้าใจผิดเกี่ยวกับวิธีบอกเหตุแผ่นดินไหวล่วงหน้าเผยแพร่ทางสื่อสังคมออนไลน์ในต่างประเทศ เมื่อมีผู้อ้างว่าการเรียงตัวของดาวเคราะห์ในระบบสุริยะส่งผลต่อการเกิดแผ่นดินไหวบนพื้นโลก

บทสรุป :

1. การเรียงตัวของดาวเคราะห์ไม่มีผลต่อแผ่นดินไหวบนโลก
2. แรงดึงดูดของดวงจันทร์มีผลต่อปรากฏการณ์น้ำขึ้นน้ำลงเท่านั้น
3. แรงดึงดูดของดาวเคราะห์มีน้อยกว่าดวงจันทร์อย่างมาก
4. การทำนายแผ่นดินไหวต้องบอกได้ทั้ง วันและเวลา, สถานที่ และความรุนแรง
5. ปัจจุบันสามารถเตือนเหตุแผ่นดินไหวล่วงหน้าได้เพียงหลักนาทีและวินาทีเท่านั้น

FACT CHECK : ตรวจสอบข้อเท็จจริง :

ผู้ที่อ้างหลักการดังกล่าวได้แก่ แฟรงค์ ฮูเกอร์แบรตส์ ชาวดัชต์ที่อ้างว่าเป็นนักวิจัยด้านแผ่นดินไหว ซึ่งเคยเป็นข่าวดังจากการอ้างว่าตนเองประสบความสำเร็จในการคาดการณ์เหตุแผ่นดินไหวในประเทศตุรกีและประเทศซีเรียเมื่อปี 2023 โดยใช้ข้อมูล Solar System Geometry Survey (SSGEOS) ที่เชื่อว่าการเรียงตัวของโลก ดวงจันทร์ และดาวเคราะห์ในระบบสุริยะ มีความสัมพันธฺต่อการเกิดแผ่นดินไหวบนโลก

ในช่อง Youtube ของ SSGEOS ที่ แฟรงค์ ฮูเกอร์แบรตส์ เป็นผู้ดำเนินรายการ ยังได้กล่าวถึงแผ่นดินไหวในประเทศพม่าเมื่อวันที่ 28 มีนาคมที่ส่งผลกระทบมาถึงประเทศไทยด้วยเช่นกัน

โดยคลิปที่เผยแพร่ทางช่อง SSGEOS เมื่อวันที่ 20 มีนาคม ได้พยากรณ์ว่า ในวันที่ 27 มีนาคมจะตรงกับวันที่โลก ดาวศุกร์ และดาวเนปจูน เรียงตัวเป็นแนวเดียวกัน และวันที่ 28 มีนาคม จะตรงกับวันที่โลกและดวงจันทร์ จะเรียงตัวแนวเดียวกับดาวเสาร์ ดาวศุกร์ และดาวเนปจูน ตามลำดับ

ส่วนคลิปที่เผยแพร่เมื่อวันที่ 30 มีนาคม มีการนำเหตุแผ่นดินไหวในประเทศพม่าซึ่งมีความรุนแรง 7.7 แมกนิจูด มาเชื่อมโยงกับการเรียงตัวของดาวเคราะห์ที่ทำนายไว้ก่อนหน้านี้

อย่างไรก็ดี ข้อมูลดังกล่าวขัดแย้งต่อหลักฐานทางวิทยาศาสตร์ในปัจจุบัน เพราะยังไม่มีวิธีใดสามารถคาดการณ์เหตุแผ่นดินไหวครั้งใหญ่ได้อย่างแม่นยำ

แรงโน้มถ่วงของดวงดาวไม่มีผลต่อแผ่นดินไหว

แอนดรูว์ ไมเคิล นักธรณีฟิสิกส์จากสำนักงานสำรวจธรณีวิทยาสหรัฐฯ (United States Geological Survey : USGS) อธิบายว่า อิทธิพลจากการเรียงตัวของดาวเคราะห์ต่อการเกิดแผ่นดินไหวมีน้อยมาก

แม้แรงดึงดูดจากดวงจันทร์จะส่งผลต่อปรากฏการณ์น้ำขึ้นน้ำลงบนโลก แต่ไม่มีหลักฐานพบว่าแรงดึงดูดจากดวงจันทร์มีอิทธิผลต่อการเกิดแผ่นดินไหวบนโลก

นอกจากนี้ แรงดึงดูดจากดาวเคราะห์ในระบบสุริยะที่อยู่ห่างไกล ยังมีอิทธิพลน้อยกว่าดวงจันทร์หลายเท่า โดยแรงดึงดูดของดาวพฤหัสบดีต่อโลก คิดเป็นแค่ 1% เมื่อเทียบกับแรงดึงดูดจากดวงจันทร์ ส่วนแรงดึงดูดของดาวศุกร์ต่อโลก คิดเป็นแค่ 0.6% เมื่อเทียบกับแรงดึงดูดจากดวงจันทร์ ดังนั้นโอกาสที่แรงดึงดูดจากดาวเคราะห์จะส่งผลต่อแผ่นดินไหวบนโลกจึงแทบเป็นไปไม่ได้

ปัจจัย 3 ประการที่ใช้กำหนดการทำนายแผ่นดินไหว

สำนักงานสำรวจธรณีวิทยาสหรัฐฯ (USGS) ระบุว่า การจะคาดการณ์เหตุแผ่นดินไหวได้อย่างแม่นยำ จำเป็นต้องตอบ 3 คำถามสำคัญที่เกี่ยวกับการเกิดแผ่นดินไหวให้ครบ 3 ประการ ได้แก่

1.วันและเวลา
2.สถานที่
3.ความรุนแรง

สำนักงานสำรวจธรณีวิทยาสหรัฐฯ ย้ำว่า ในปัจจุบัน USGS หรือหน่วยงานทางวิทยาศาสตร์ใด ๆ ก็ยังไม่สามารถคาดการณ์เหตุแผ่นดินไหวครั้งใหญ่ได้อย่างแม่นยำ และไม่คิดว่าจะทำได้ในอนาคตอันใกล้นี้ ปัจจุบัน นักวิทยาศาสตร์ของ USGS ทำได้เพียงคำนวณความเป็นไปได้ของการเกิดแผ่นดินไหวครั้งสำคัญในบริเวณพื้นที่บางแห่งที่คาดว่าจะเกิดในอีกหลายปี

ที่ผ่านมา การคาดการณ์เหตุแผ่นดินไหวเผยแพร่ทางสื่อสังคมออนไลน์ ผู้อ้างมักใช้วิธีประมาณอย่างคร่าว ๆ ทั้งช่วงเวลาที่เกิดเหตุและสถานที่ที่เกิดเหตุ เมื่อเกิดเหตุแผ่นดินไหวขึ้นจริง ก็ง่ายต่อการอ้างในภายหลังว่าการคาดการณ์ของตนมีความแม่นยำ

ซูซาน ฮัฟ นักวิทยาแผ่นดินไหว จากสำนักงานสำรวจธรณีวิทยาสหรัฐฯ (USGS) ย้ำว่า คาดการณ์เหตุแผ่นดินไหวโดยไม่พึ่งพาหลักการทางวิทยาศาสตร์ มีประโยชน์ไม่ต่างจากการพึ่งพาการบอกเวลาของนาฬิกาที่ตายไปแล้ว ที่อาจทำให้เกิดความเข้าใจผิดเพราะยังบอกเวลาได้ถูกต้องวันละ 2 หน แต่ใช้ประโยชน์ในการบอกเวลาไม่ได้จริง

ความเป็นไปได้สูงสุดในปัจจุบัน คือการเตือนภัยหลังพบสัญญาณการเกิดแผ่นดินไหว เช่น ระบบ ShakeAlert ของสำนักงานสำรวจธรณีวิทยาสหรัฐฯ (USGS) ซึ่งรวบรวมข้อมูลการตรวจจับการสั่นไหวของพื้นดินตามสถานีตรวจจับของ USGS ที่จะส่งสัญญาณเตือนการเกิดเหตุแผ่นดินไหวไปยังโทรศัพท์มือถือก่อนเหตุการณ์จริงเป็นเวลา 20 วินาทีถึง 1 นาที

ซูซาน ฮัฟ ย้ำว่า แม้ปัจจุบันเทคโนโลยีการคาดการณ์เหตุแผ่นดินไหวจะยังเป็นอนาคตที่มองไม่เห็น แต่ความรู้ในปัจจุบันที่บอกถึงความเสี่ยงการเกิดแผ่นดินไหวในแต่ละพื้นที่ ก็เป็นข้อมูลที่เพียงพอต่อการเตรียมการรับมือเหตุแผ่นดินไหว ด้วยการสร้างสภาพแวดล้อมให้เหมาะสมตามความเสี่ยงการเกิดแผ่นดินไหวในแต่ละพื้นที่ เพื่อป้องกันเหตุแผ่นดินไหวที่อาจเกิดขึ้นได้ทุกเมื่อ

ข้อมูลอ้างอิง :

https://www.snopes.com/fact-check/can-you-predict-an-earthquake/
https://www.usgs.gov/faqs/can-you-predict-earthquakes