ชัวร์ก่อนแชร์: หลักฐานสิ่งมีชีวิตบนดาว K2-18b จริงหรือ?

15 กรกฎาคม 2568
แปลและเรียบเรียงบทความ : อดิศร สุขสมอรรถ
ตรวจทานและพิสูจน์อักษร : คมส์ธนนท์ ศุขอัจจะสกุล

ข้อมูลน่าสงสัย :

ในเดือนเมษายน 2025 มีข่าวที่สร้างความตื่นตะลึงในวงการดาราศาสตร์ เมื่อนักวิจัยจากมหาวิทยาลัยเคมบริดจ์ ประกาศความสำเร็จพบหลักฐานสิ่งมีชีวิตบนดาวเคราะห์นอกระบบสุริยะ ท่ามกลางเสียงโต้แย้งเรื่องความแม่นยำและความถูกต้องของการตีความจากข้อมูลที่อาจมีความคลาดเคลื่อน

บทสรุป :

1.ทีมวิจัยมหาวิทยาลัยเคมบริดจ์เชื่อว่ามีหลักฐานสิ่งมีชีวิตบน K2-18b ดาวเคราะห์ที่อยู่ห่างจากโลก 124 ปีแสง
2.หลักฐาน Biosignature ที่พบคือไดเมทิลซัลไฟด์หรือ DMS ซึ่งผลิตโดยแบคทีเรียบนโลก
3.แต่นักวิทยาศาสตร์หลายคนแย้งว่า ปัจจุบันพบหลักฐานการสร้าง DMS ในสภาพแวดล้อมที่ไม่มีสิ่งมีชีวิต
4.สัญญาณที่พบ DMS บนดาวเคราะห์ K2-18b มีสัญญาณรบกวนเยอะมาก อาจทำให้การตีความคลาดเคลื่อน
5.NASA ระบุว่าจำเป็นต้องพิสูจน์ด้วยหลักฐานที่ชัดเจนกว่านี้

FACT CHECK : ตรวจสอบข้อเท็จจริง :

ดาวเคราะห์ที่ทีมวิจัยมหาวิทยาลัยเคมบริดจ์เชื่อว่ามีหลักฐานสิ่งมีชีวิต ได้แก่ K2-18b เป็นดาวเคราะห์นอกระบบในกลุ่มดาวสิงโต อยู่ห่างจากโลก 38 พาร์เซกหรือ 124 ปีแสง

ดาวเคราะห์ K2-18b ถูกตรวจพบครั้งแรกด้วยกล้องโทรทรรศน์อวกาศ Kepler space telescope เมื่อปี 2015

รายงานการสำรวจชั้นบรรยากาศดาวเคราะห์ K2-18b ค้นพบละอองน้ำในปี 2019 และพบแก๊สคาร์บอนไดออกไซด์และแก๊สมีเทนในปี 2023

ต่อมาในปี 2025 ทีมวิจัยมหาวิทยาลัยเคมบริดจ์ นำโดย นิกกุ มาธุสุธาน ศาสตราจารย์ด้านฟิสิกส์ดาราศาสตร์ ได้นำข้อมูลการตรวจสอบจากกล้องโทรทรรศน์อวกาศ James Webb Space Telescope เพื่อยืนยันการพบสารไดเมทิลซัลไฟด์บนชั้นบรรยากาศของดาวเคราะห์ K2-18b

สำหรับสิ่งมีชีวิตบนโลก ไดเมทิลซัลไฟด์หรือ DMS เป็นสารชีวภาพที่ผลิตจากแพลงก์ตอนในทะเลหรือแบคทีเรียบางชนิด

ซึ่งทีมวิจัยพบว่าบนดาวเคราะห์ K2-18b มีปริมาณสาร DMS สูงกว่าบนโลกถึง 20 เท่า ซึ่งการที่สาร DMS สลายตัวได้ง่าย มีความเป็นไปได้สูงที่สาร DMS จะถูกผลิตออกมาอย่างต่อเนื่องบนดาวเคราะห์ K2-18b

ทีมวิจัยจึงสรุปว่าการค้นพบสาร DMS บนชั้นบรรยากาศของดาวเคราะห์ K2-18b คือสัญญาณของ Biosignature หรือสัญญาณทางชีววิทยาที่บ่งชี้ถึงการมีอยู่ของสิ่งมีชีวิตนั่นเอง

ข้อโต้แย้งจากแวดวงดาราศาสตร์

เจค เทย์เลอร์ นักฟิสิกส์ดาราศาสตร์ มหาวิทยาลัยออกซ์ฟอร์ด ซึ่งศึกษาชั้นบรรยากาศบนดาวเคราะห์นอกระบบจากกล้อง James Webb Space Telescope พบว่า การตรวจสอบแร่ธาตุบนดาวเคราะห์ K2-18b มีสัญญาณรบกวนมากเกินกว่าจะยืนยันถึงการมีอยู่ของ Biosignature และจำเป็นต้องมีการพิสูจน์ด้วยหลักฐานที่ชัดเจนมากกว่านี้

หลักฐานการพบ DMS จากสิ่งไม่มีชีวิต

เมื่อปี 2024 มีการตรวจพบสาร DMS บนดาวหาง 67P/Churyumov-Gerasimenko ซึ่งเป็นสถานที่ที่แทบจะเป็นไปไม่ได้ที่จะมีสิ่งมีชีวิต

เดือนกันยายนปี 2024 การทดลองในห้องปฏิบัติการ พบวิธีการสร้างสาร DMS ด้วยการส่องรังสี UV บนแบบจำลองชั้นบรรยากาศบนดาวเคราะห์นอกระบบ ซึ่งเป็นการพิสูจน์ว่าโฟตอนซึ่งเป็นอนุภาคของแสง เมื่อทำปฏิกิริยากับโมเลกุลในชั้นบรรยากาศบนดาวเคราะห์ สามารถสร้างสาร DMS โดยปราศจากกระบวนการทางชีวภาพ

และเดือนกุมภาพันธ์ 2025 ทีมนักดาราศาสตร์ที่สังเกตวัตถุท้องฟ้าในช่วงคลื่นวิทยุ รายงานการตรวจพบสาร DMS ในแก๊สและฝุ่นระหว่างดวงดาวอีกด้วย

แต่ทีมวิจัยมหาวิทยาลัยเคมบริดจ์โต้แย้งว่า ปริมาณสาร DMS ที่พบในการทดลองมีน้อยกว่าที่คาดว่าจะพบบนดาวเคราะห์ K2-18b อย่างมาก พร้อมปฏิเสธทฤษฎีที่คาดว่าสาร DMS บนดาวเคราะห์ K2-18b อาจจะเกิดจากการพุ่งชนของดาวหาง เนื่องจากปริมาณสาร DMS บนดาวเคราะห์ K2-18b น่าจะมีมากกว่าปริมาณที่เกิดจากการพุ่งชนของดาวหาง

อาจไม่มีน้ำ-ไร้แก๊สอีเทน

นอกจากนี้ วงการดาราศาสตร์ยังตั้งข้อสงสัยถึงการมีอยู่ของน้ำบนดาวเคราะห์ K2-18b เนื่องจาก K2-18b ใช้เวลาโคจรรอบดาวแคระแดง K2-18 เพียงแค่ 33 วัน เท่ากับว่าดาวเคราะห์ K2-18b อยู่ใกล้ดาวฤกษ์ของตนเองอย่างมาก จึงเป็นไปได้ยากที่จะพบของเหลวบนพื้นผิวของดาวเคราะห์ K2-18b

เอ็ดดี ชวิเดอร์แมน ผู้ช่วยศาสตราจารย์ด้านชีววิทยาดาราศาสตร์ มหาวิทยาลัยแคลิฟอร์เนียริเวอร์ไซด์ แสดงความประหลาดใจที่ทีมวิจัยไม่รายงานการค้นพบแก๊สอีเทนพร้อมกับสาร DMS บนชั้นบรรยากาศดาวเคราะห์ K2-18b เนื่องจากรังสี UV จากดาวแคระแดง K2-18 จะทำปฏิกิริยากับโมเลกุลของสาร DMS ก่อให้เกิดแก๊สอีเทนจำนวนมาก อาจเป็นไปได้ว่าการตรวจสอบเกิดความผิดพลาดที่ไม่พบแก๊สอีเทน หรืออาจจะไม่มีสาร DMS บนดาวเคราะห์ K2-18b ตั้งแต่แรกแล้ว

เอ็ดดี ชวิเดอร์แมน ย้ำว่าการเสาะหาชีวิตนอกระบบสุริยะ ไม่ใช่กระบวนการที่จะสำเร็จด้วยการลงมือเพียงครั้งเดียว การตรวจจับสัญญาณที่ผิดพลาดอาจเกิดขึ้นได้เสมอ และครั้งนี้อาจเป็นหนึ่งในนั้น

สัญญาณปลอมการพบสิ่งมีชีวิตดาวศุกร์

หลายปีก่อนมีรายงานการตรวจพบสารฟอสฟีน ซึ่งจัดเป็นหนึ่งใน Biosignature หรือสัญญาณทางชีววิทยาในชั้นบรรยากาศของดาวศุกร์ ก่อนจะได้รับการยืนยันภายหลังว่าเป็นสัญญาณปลอม

มิคาเอลา มูซิโลวา นักชีววิทยาดาราศาสตร์ ผู้เคยร่วมงานกับองค์การ NASA อธิบายว่า ความซับซ้อนของชั้นบรรยากาศบนดาวเคราะห์นอกระบบสุริยะ และข้อจำกัดทางเทคโนโลยีในปัจจุบัน ทำให้การแปลสัญญาณที่ส่งมาจากระยะทางมากกว่าปีแสง เป็นงานที่ละเอียดอ่อนและท้าทายอย่างมาก

แม้หลักฐานจากดาวเคราะห์ K2-18b สุดท้ายแล้วจะยังไม่สามารถยืนยันถึงหลักฐานการมีอยู่ของสิ่งมีชีวิตนอกระบบสุริยะ แต่ความรู้ที่ได้รับการจากการศึกษาครั้งนี้ จะช่วยต่อยอดความเข้าใจด้านดาราศาสตร์ของมนุษยชาติ และช่วยให้เราเข้าใกล้กับคำตอบของปริศนาการดำรงของชีวิตนอกโลกและที่มาการเกิดสิ่งมีชีวิตบนโลก

ความเห็นจาก NASA

องค์การบริหารการบินและอวกาศแห่งชาติสหรัฐฯ หรือ NASA ชี้แจงว่า การค้นพบ Biosignature เพียง 1 ตัวอย่าง ไม่สามารถใช้เป็นหลักฐานการค้นพบสิ่งมีชีวิตได้ จำเป็นต้องใช้การศึกษาและพิสูจน์หลักฐานหลายชั้นเพื่อยืนยันการพบ Biosignature ที่แท้จริง เพื่อป้องกันการเกิดผลบวกปลอม ซึ่งจะเกิดขึ้นได้จากการรวบรวมข้อมูลที่ได้จากการทำภารกิจหลาย ๆ ครั้ง

ข้อมูลอ้างอิง :

https://www.astronomy.com/science/k2-18-b-could-have-dimethyl-sulfide-in-its-air-but-is-it-a-sign-of-life/
https://www.scientificamerican.com/article/why-astronomers-doubt-claims-that-planet-k2-18-b-finding-means-alien-life/
https://www.space.com/space-exploration/search-for-life/did-we-actually-find-signs-of-alien-life-on-k2-18b-we-should-expect-some-false-alarms-and-this-may-be-one
https://www.npr.org/2025/04/25/g-s1-62610/biosignatures-k2-18b-james-webb-exoplanet-doubt