ชัวร์ก่อนแชร์ : เดินขึ้น-ลง บันไดบ่อย ๆ ทำให้เข่าเสื่อมเร็ว จริงหรือ ?

บทความนี้เรียบเรียงโดยเทคโนโลยีปัญญาประดิษฐ์ (Artificial Intelligence : AI) โดยมีเนื้อหาหลักจากคลิปวิดีโอ

1 พฤษภาคม 2568

ตามที่มีการแชร์เตือนว่า การเดินขึ้น-ลงบันไดบ่อย ๆ จะส่งผลทำให้ข้อเข่าเสื่อมเร็วได้นั้น

สรุป : แชร์ได้ อธิบายเพิ่ม

ศูนย์ชัวร์ก่อนแชร์ ตรวจสอบกับ ศ.ดร.กภ.ประวิตร เจนวรรธนะกุล นักกายภาพบำบัดระบบกระดูกและกล้ามเนื้อ นายกสภากายภาพบำบัด (สัมภาษณ์เมื่อ 20 มีนาคม 2568)

ไขข้อสงสัย : เดินขึ้น-ลงบันไดบ่อย ทำให้เข่าเสื่อมจริงหรือ ?

หลายคนอาจเคยได้ยินความเชื่อที่ว่าการเดินขึ้น-ลงบันไดเป็นประจำจะส่งผลให้ข้อเข่าเสื่อมเร็วกว่าปกติ แต่ในความเป็นจริงแล้ว ความเชื่อนี้ “เป็นทั้งเรื่องจริงและไม่จริง” ซึ่งขึ้นอยู่กับปัจจัยหลายอย่างประกอบกัน บทความนี้จะสรุปข้อมูลจากผู้เชี่ยวชาญเพื่อไขข้อกระจ่างในประเด็นนี้

ข้อเข่าทำงานอย่างไรและรับแรงกระแทกแค่ไหน ?

โดยธรรมชาติแล้ว ข้อเข่าถูกออกแบบมาเพื่อรองรับน้ำหนักของร่างกายซึ่งแรงกระทำต่อข้อเข่าจะแตกต่างกันไปในแต่ละกิจกรรม

• การเดินบนพื้นราบ : ข้อเข่าจะรับแรงกดในระดับปกติ
• การวิ่ง : สร้างแรงสะเทือนมากกว่าการเดินถึง 3 เท่า
• การขึ้น-ลงบันได : สร้างแรงสะเทือนมากกว่าการเดิน 2 เท่า

ดังนั้น จะเห็นได้ว่าการขึ้น-ลงบันไดทำให้ข้อเข่าต้องรับแรงกระแทกมากกว่าการเดินปกติ แต่ยังไม่ถือเป็นสาเหตุหลักที่ทำให้ข้อเข่าเสื่อมโดยตรง

ปัจจัยเสี่ยงที่เร่งให้ข้อเข่าเสื่อมเร็ว

ภาวะข้อเข่าเสื่อมมักเกิดจากการใช้งานที่มากเกินไปร่วมกับปัจจัยอื่น ๆ ดังนี้

1. น้ำหนักตัว : ผู้ที่มีน้ำหนักตัวมากเกินไปจะทำให้ข้อเข่าต้องรับแรงกระแทกเพิ่มขึ้นในทุกย่างก้าว
2. อายุ : เป็นเรื่องปกติที่อวัยวะต่าง ๆ รวมถึงข้อเข่าจะเสื่อมสภาพลงตามวัยและการใช้งานที่ยาวนาน
3. การแบกของหนัก : แม้น้ำหนักตัวจะอยู่ในเกณฑ์ปกติ แต่การแบกของหนักเป็นประจำจะเพิ่มภาระให้ข้อเข่าต้องรับแรงมากขึ้น

คำแนะนำในการดูแลข้อเข่า

• การออกกำลังกาย : การวิ่งแม้จะมีแรงกระแทกสูง แต่ก็ช่วยสร้างความแข็งแรงให้กล้ามเนื้อขา ซึ่งจะช่วยลดภาระของข้อเข่าในระยะยาวได้ เพื่อชะลอความเสื่อมของข้อเข่า ควรเน้นการออกกำลังกายเพื่อเสริมสร้างกล้ามเนื้อขา เช่น การปั่นจักรยาน ว่ายน้ำ หรือการใช้เครื่องเดินวงรี (Elliptical Machines) ซึ่งเป็นการออกกำลังกายที่ส่งผลกระทบต่อข้อเข่าน้อย
• การควบคุมน้ำหนัก : การรักษาน้ำหนักตัวให้อยู่ในเกณฑ์มาตรฐานเป็นสิ่งสำคัญอย่างยิ่ง
• การขึ้นลงบันได : ควรใช้ความเร็วปกติและหลีกเลี่ยงการวิ่งขึ้น-ลงบันได เพื่อลดแรงกระแทกและป้องกันอุบัติเหตุ

สัญญาณเตือนข้อเข่าเสื่อม

หากคุณมีอาการเหล่านี้ ควรปรึกษาแพทย์เพื่อรับการวินิจฉัยที่ถูกต้อง

• มีอาการปวดเข่าระหว่างทำกิจกรรมในชีวิตประจำวัน
• รู้สึกข้อเข่ายึดติด ไม่สามารถเหยียดหรืองอเข่าได้สุด

บทสรุป

การขึ้น-ลงบันไดไม่ใช่สาเหตุเดียวที่ทำให้ข้อเข่าเสื่อม แต่เป็นเพียงปัจจัยหนึ่งที่ต้องพิจารณาร่วมกับน้ำหนักตัว อายุ และพฤติกรรมการใช้ชีวิต การดูแลสุขภาพโดยรวม การควบคุมน้ำหนัก และการออกกำลังกายเพื่อสร้างความแข็งแรงให้กล้ามเนื้อขาอย่างสม่ำเสมอ คือหัวใจสำคัญที่จะช่วยให้ข้อเข่าของคุณแข็งแรงและใช้งานได้ดีไปอีกนาน

ตรวจสอบข้อเท็จจริงโดย : พีรพล อนุตรโสตถิ์
ตรวจสอบบทความโดย : ชยานิษฐ์ ผ่องใส

ดูเพิ่มเติมรายการ ชัวร์ก่อนแชร์ : เดินขึ้น-ลง บันไดบ่อย ๆ ทำให้เข่าเสื่อมเร็ว จริงหรือ ?