ชัวร์ก่อนแชร์ : ดื่ม “ชาไทย” อย่างไร ปลอดภัยSunset yellow FCF

บนสื่อสังคมออนไลน์แชร์เตือนว่า “เครื่องดื่มชาไทย มีการใส่สีสังเคราะห์ หากดื่มมาก อาจเสี่ยงอันตราย” จริงหรือ ?

🎯 ตรวจสอบข้อเท็จจริงและคำแนะนำจากผู้เชี่ยวชาญ รศ.ดร.กฤษกมล ณ จอม อาจารย์ภาควิชาวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยีการอาหาร คณะอุตสาหกรรมเกษตร มหาวิทยาลัยเกษตรศาสตร์

การตรวจสอบ “ชาไทย” ด้วยตนเอง จากเครื่องมือชั้นสูงของภาควิชาวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยีการอาหาร พบว่า ชาไทยทุกยี่ห้อใส่สี Sunset yellow FCF หรือ “สีเหลืองพระอาทิตย์ตก”

การใส่สี Sunset Yellow FCF ในอาหารและเครื่องดื่มไม่เกินเกณฑ์มาตรฐาน ร่างกายสามารถขับออกได้

ในประเทศไทย สำนักงานคณะกรรมการอาหารและยา (อย.) กระทรวงสาธารณสุข อนุญาตให้ใช้ Sunset Yellow FCF ในอาหารและเครื่องดื่มได้ โดยระบุว่าชาที่ใส่สีจะถูกนับเป็นประเภทชาปรุงสำเร็จที่ปรุงแต่งสีกลิ่นรส กฎหมายอนุญาตให้ใส่สีผสมอาหาร Sunset Yellow FCF ได้ไม่เกิน 100 มิลลิกรัมต่อกิโลกรัม

องค์การอนามัยโลก (WHO) ถือว่าสี Sunset Yellow FCF ยังปลอดภัยสำหรับการใช้ในอาหารและเครื่องดื่ม ซึ่งต้องควบคุมการใช้และการบริโภคอย่างเหมาะสม นั่นคือกำหนดให้ใช้ในปริมาณ 0-4 มิลลิกรัม/กิโลกรัม (น้ำหนักตัว) ต่อวัน

“ใบชา” โดยทั่วไป ใส่สีได้หรือไม่ ?

ถ้าเป็น “ใบชาแห้ง” หรือ “ผงชาสำเร็จ” ที่บดแล้วจากใบชาแห้ง ตามประกาศสำนักงานคณะกรรมการอาหารและยา จะไม่อนุญาตให้ใส่สี แต่ถ้าเปลี่ยนเป็น “ชาผงปรุงสำเร็จ” สามารถ “ปรุงแต่ง กลิ่น สี” ได้ ซึ่งเป็นวัตถุดิบที่นำมาชงชาไทย

เอกลักษณ์ของ “ชาไทย” คือ สีส้ม มาจากอะไร ?

ถ้าพูดถึงชาไทย ผู้บริโภคจะรับรู้ได้ทันทีว่าต้องเป็นชาสีส้ม นั่นคือ มีการใส่สีผสมอาหาร Sunset Yellow FCF ตามที่ อย. อนุญาตให้ใส่ได้สูงสุด 100 มก./กก.

สูตร “ชาไทย” แต่ละยี่ห้อมีการผสมของชาอัสสัม ชาซีลอน และอื่น ๆ ซึ่งจากการทดลองชงใบชาปกติโดยไม่ได้ใส่สี Sunset Yellow FCF จะได้สีน้ำชาออกเหลืองตุ่น ๆ และบางยี่ห้อให้น้ำชาสีเหลืองอำพัน แต่เมื่อเติมนมลงไปจะได้สีน้ำชาคล้ายกับชานมไต้หวัน และมีบางยี่ห้อให้สีคล้ายชาภาคใต้ หรือชาผสมโกโก้ ในบรรดาชาที่ได้เหล่านี้ ผู้บริโภคจะไม่เรียกว่า “ชาไทย”

คนไทยจะคุ้นเคยกับชาที่มี “สีส้ม” ว่า “ชาไทย” ซึ่งเป็นไปได้ว่าถ้าชาที่ชงออกมาแล้วมีสีส้มมาก ๆ หมายความว่า ใส่สี Sunset Yellow FCF ปริมาณมาก และถ้าสีส้มน้อยก็แสดงว่าใส่สี Sunset Yellow FCF ปริมาณน้อย ตรงนี้จะเกี่ยวข้องกับสูตรของชาที่ใช้ และสูตรของสีผสมอาหารที่ใส่ด้วย

ผลการตรวจปริมาณ “สี” ในชาไทยหลายยี่ห้อ

จากการนำชาแต่ละยี่ห้อในท้องตลาดมาละลายน้ำชง จากนั้นกรองกากชาออก บรรจุขวดแยกแต่ละยี่ห้อ จากนั้นนำไปตรวจด้วยเครื่อง LC-MS (Liquid Chromatography-Mass Spectrometer) ซึ่งเป็นเครื่องตรวจวิเคราะห์ชั้นสูง

การใช้เครื่อง “LC-MS” เพื่อให้แน่ใจว่าสิ่งที่ตรวจพบคือสี Sunset Yellow FCF จริง ๆ และมีปริมาณเท่าไหร่จริง ๆ และโปรแกรมจากเครื่องจะคำนวณออกมาว่าแต่ละตัวอย่างที่ใส่เข้าไปมีความเข้มข้นในตัวอย่างเท่าไหร่

ผลจากการตรวจด้วยเครื่อง “LC-MS” ปรากฏว่ามี 2 ตัวอย่างที่มีสี Sunset Yellow FCF เกิน ซึ่งเป็นชาปรุงสำเร็จรูป 2 ตัวอย่างที่บนฉลากไม่มีเครื่องหมาย “อย.”

จากการตรวจวิเคราะห์ชาปรุงสำเร็จ 12 ตัวอย่าง พบว่าทุกยี่ห้อใส่สี Sunset Yellow FCF แต่บรรดาผู้ผลิตหลายยี่ห้อก็ไม่ได้ใช้สี Sunset Yellow FCF เพียงอย่างเดียว บางยี่ห้อใส่สี 2 ชนิด บางยี่ห้อก็ใส่สี 3 ชนิด แล้วแต่สูตร ได้แก่

มี 80 เปอร์เซ็นต์ ใส่ ทาร์ทราซีน (Tartrazine) หรือ “สีเหลืองมะนาว”

มี 60 เปอร์เซ็นต์ ใส่ ปองโซ โฟร์อาร์ (Ponceau 4R) หรือ “สีแดงสตรอว์เบอร์รี”

มี 40-50 เปอร์เซ็นต์ ใส่ คาร์โมอีซีน (Carmoisine) หรือ “สีแดง-เข้ม) และ เอโซ (Azo dyes) ลงไปด้วย

ชาปรุงสำเร็จทุกยี่ห้อที่มีเครื่องหมาย “อย.” ใส่สีไม่เกินเกณฑ์มาตรฐาน แต่มี 2 ยี่ห้อที่ไม่มีเครื่องหมาย “อย.” ปรากฏว่าใส่สีเกินมาตรฐาน 1 เท่า คือใส่ 200 มก./กก. (อย. อนุญาตให้ใส่ได้สูงสุด 100 มก./กก.)

สีผสมอาหารเหล่านี้สามารถกินได้ในปริมาณตามมาตรฐาน สิ่งที่อันตรายมากกว่าถ้าสีส้มนั้นเป็นสีปลอม หรือสีอุตสาหกรรมที่เป็นสารเคมีที่ผลิตเพื่อใช้ในพลาสติก สิ่งทอ หรือหมึก ที่ไม่ได้ออกแบบมาให้ใส่ในของกิน

ดื่มชาไทยใส่สี Sunset yellow FCF ปลอดภัยหรือไม่ ?

บรรดา “ชาปรุงสำเร็จ” ถ้าใส่สีไม่เกินปริมาณที่ อย. กำหนด ร่างกายคนเราสามารถขับออกมาได้ ยกเว้นกลุ่มคนที่แพ้หรือ Sensitive ต่อสีผสมอาหาร ก็จะแสดงอาการแพ้ออกมาให้เห็นได้

ตามข้อกำหนดขององค์การอนามัยโลก ปริมาณที่คนเราได้รับสี Sunset yellow FCF ต่อวัน คือ 4 มิลลิกรัม/กิโลกรัม (น้ำหนักตัว) ต่อวัน

ตัวอย่างเช่น ถ้าร่างกายหนัก 50-60 กิโลกรัม สามารถรับปริมาณสี Sunset yellow FCF สูงสุด 200-240 มิลลิกรัมต่อวัน ร่างกายจะขับออกได้โดยไม่มีอันตราย

กรณีได้รับสี Sunset yellow FCF มากกว่า 200 มก./วัน หรือมากกว่า 250 มก./วัน ร่างกายจะสะสมสี Sunset yellow FCF ไว้

นอกจากนี้ ถ้าดื่มชาไทยที่ใส่สี Sunset yellow FCF 200 มก./วัน แต่ดื่มทุกวันและร่างกายขับออกไม่ทัน ก็จะมีสี Sunset yellow FCF สะสมอยู่ในร่างกายได้เช่นกัน

ปัจจุบัน ยังไม่มีงานวิจัยเกี่ยวกับสี Sunset yellow FCF ในมนุษย์ มีแต่งานวิจัยสี Sunset yellow FCF ในหนูทดลอง โดยให้หนูได้รับสี Sunset yellow FCF เกิน 4 มก./วัน จะแสดงพฤติกรรม “สมาธิสั้น” คือวิ่งไม่หยุด และมีการสะสมอยู่ที่ตับอ่อน

นอกจากนี้ ปริมาณชาไทยที่ควรดื่มแต่ละวัน ควรดูว่าเป็นชาที่มีเครื่องหมาย “อย.” หรือไม่ และ/หรือ ปริมาณผงชาที่ใส่ลงไปด้วย เช่น บางคนใส่ผงชามากกว่า 3 ช้อนโต๊ะ หรือบางคนใส่ผงชามากกว่า 5 ช้อนโต๊ะ

ดื่มชาไทย ไม่ใช่มีเฉพาะเรื่องสี Sunset yellow FCF เท่านั้น ยังมีเรื่อง “กาเฟอีน, น้ำตาล” และ “ออกซาเลต” ด้วย

ใครก็ตามที่ดื่มชาไทยช่วงบ่ายหรือเย็น จะทำให้กลางคืนนอนไม่หลับ นอนไม่เต็มที่ วันรุ่งขึ้นไม่มีสมาธิทำงาน

บางคนสั่งชาไทย “หวานปกติ” และ “หวานเกิน 100” สิ่งที่จะตามมาก็คือโรคเบาหวาน

ผลกระทบจากการดื่มชาไทยที่มาก่อนเรื่องสี Sunset yellow FCF ก็คือ จากกาเฟอีน และน้ำตาล

เรื่อง “ออกซาเลต” ก็ไม่ควรมองข้าม เพราะในชาสำเร็จรูปมีปริมาณออกซาเลตโดยประมาณ 50 มิลลิกรัมต่อกิโลกรัม

สำหรับปริมาณออกซาเลตสูงสุดที่สามารถมีอยู่ได้ในร่างกาย โดยไม่ก่อให้เกิดโรคนิ่วในถุงน้ำดี ก็คือ 200 มิลลิกรัมต่อวัน

ดังนั้น ใครก็ตามที่ดื่มชามากกว่า 4 แก้วต่อวัน และดื่มน้ำเปล่าน้อยมาก ไม่ได้กินอาหารที่มีแคลเซียมหรือได้รับแคลเซียมไม่พอ หรือมีปัญหาเรื่องนิ่วและเรื่องไตแล้ว จะมีความเสี่ยงเป็นโรคนิ่วสูง มากกว่าเรื่องสี Sunset yellow FCF แต่ก็ต้องใช้เวลาระยะหนึ่ง ไม่ใช่ดื่มชาไทยวันละ 4 แก้วติดต่อกันนาน 1 สัปดาห์ และสัปดาห์ถัดไปจะเกิดโรคนิ่วทันที หรือได้รับผลกระทบจากสี Sunset yellow FCF ทันที ขึ้นกับระยะเวลาและปริมาณที่ได้รับด้วย

คำแนะนำเรื่อง “การดื่มชาไทย” อย่างปลอดภัยจากสี Sunset yellow FCF

เพื่อความปลอดภัยจากการดื่ม “ชาไทย” ของทุกคน แนะนำให้ดื่มวันละ 1 แก้วเท่านั้น

กรณี “เสพติด” ชาไทย และ/หรือ “น้ำชงรสหวาน” ไม่ว่าจะเป็นสีส้ม สีเขียว สีอื่น ๆ ที่ดื่มเพื่อความสดชื่นก็ตาม ควรดื่มสลับกันเพื่อความหลากหลายของรสชาติที่ได้รับ เช่น

วันจันทร์ : ชาไทย 1 แก้ว

วันอังคาร : นมชมพู 1 แก้ว

วันพุธ : ชาเขียว 1 แก้ว

วันพฤหัสบดี : ชาไทย 1 แก้ว

วันศุกร์ : โกโก้ 1 แก้ว

วันเสาร์ : น้ำส้มคั้น 1 แก้ว (น้ำส้มคั้นจากส้มสด)

วันอาทิตย์ : กาแฟส้ม 1 แก้ว (น้ำส้มคั้นจากส้มสด)

การสลับดื่มเครื่องดื่มที่หลากหลาย จะทำให้ได้ทั้งรสชาติ และ/หรือ สารอาหารบางอย่างที่เข้าสู่ร่างกายด้วย แต่เพื่อสุขภาพของผู้ดื่ม ขอให้เน้น “หวานน้อย” ปลอดภัยทั้งระยะสั้นและระยะยาว

เรื่องนี้สามารถแชร์ต่อได้ แต่ไม่ควรตื่นตกใจ เพราะสี Sunset yellow FCF ถูกกฎหมาย และใช้ได้ในอาหาร ขึ้นอยู่กับปริมาณที่ใส่ และระยะเวลาที่กินด้วย

สัมภาษณ์โดย พีรพล อนุตรโสตถิ์

เรียบเรียงโดย คมส์ธนนท์ ศุขอัจจะสกุล

ดูเพิ่มเติมรายการ ชัวร์ก่อนแชร์ : ชาไทย ใส่สีสังเคราะห์ จริงหรือ ?