บนสื่อสังคมออนไลน์มีการแชร์เตือนว่า การเดินขึ้น-ลงบันไดบ่อย ๆ จะส่งผลทำให้ข้อเข่าเสื่อมเร็วได้ จริงหรือ ?
🎯 ตรวจสอบข้อเท็จจริงและคำแนะนำจากผู้เชี่ยวชาญ ศ.ดร.กภ.ประวิตร เจนวรรธนะกุล นักกายภาพบำบัดระบบกระดูกและกล้ามเนื้อ นายกสภากายภาพบำบัด
การเดินขึ้น-ลงบันได ทำให้ข้อเข่าเสื่อม มีทั้ง “จริง” และ “ไม่จริง” ขึ้นกับหลายปัจจัย
หน้าที่ของ “ข้อเข่า” มีความสัมพันธ์กับการเดิน วิ่ง และขึ้นบันได ดังนี้
ข้อเข่าของคนเราเป็น “ข้อต่อ” ที่ถูกออกแบบให้มารับน้ำหนัก
ขณะ “เดิน” จะมีแรงกดลงไปที่ข้อเข่า เรียกว่า “แรงสะเทือนเข่า”
ขณะ “วิ่ง” แรงสะเทือนเข่าจะมากถึง 3 เท่า ของเวลาเดิน
ขณะที่เดิน “ขึ้น-ลง บันได” แรงสะเทือนเข่าจะมากเป็น 2 เท่า ของเวลาเดิน
ดังนั้น ใครก็ตาม ที่ไปวิ่งบ่อย ๆ ด้วยท่าทางไม่ถูกต้องและการเตรียมสภาพร่างกายไม่ดีพอ หรือบางคนเดินขึ้น-ลงบันไดวันละหลายรอบ ก็จะมีแรงสะเทือนที่ข้อเข่ามากกว่าการเดินบนพื้นราบ
ข้อเข่า “เสื่อม” ได้จากปัจจัยอะไรบ้าง ?
ข้อเข่าเสื่อมได้จากการใช้งานมาก และมีปัจจัยสำคัญที่เกี่ยวข้องด้วยอย่างน้อย 2 ประการ
1. ร่างกายมีน้ำหนักมากเกินเกณฑ์ (อ้วน) การเดินแต่ละก้าวจะมีแรงสะเทือนที่ข้อเข่ามากกว่าคนที่มีน้ำหนักอยู่ในเกณฑ์ปกติ และข้อเข่าถูกใช้งานมากกว่าจะเสื่อมได้เร็วกว่า
2. อายุ เมื่ออายุมากขึ้น หมายความว่ามีการใช้งานข้อเข่ามานาน เป็นเรื่องปกติที่อวัยวะต่าง ๆ เสื่อมลง
ถึงแม้ว่าการเดินขึ้น-ลงบันไดจะมีผลกับข้อเข่า แต่การเดินขึ้น-ลงบันไดก็ยังทำได้ปกติ ถ้ารู้ตัวว่ามีปัจจัยอื่นที่ทำให้ข้อเข่าเสื่อม เช่น เป็นคนชอบเดินมากก็อาจจะต้องลดลงบ้าง หรือการเดินไปไหน
มาไหนแล้วยังหิ้วสิ่งของจำนวนมาก หรือแบกสิ่งของหนัก ๆ ถึงแม้ว่าร่างกายจะมีน้ำหนักไม่มาก แต่สิ่งของที่แบกและหิ้วส่งผลให้ข้อเข่าต้องรับแรงมากขึ้นด้วย
มีหลายคนสงสัยว่าการ “วิ่ง” ออกกำลังกาย ส่งผลกับข้อเข่าอย่างไรบ้าง ?
ขณะวิ่งออกกำลังกาย จะมีแรงกระแทกลงไปที่ข้อเข่ามากกว่าปกติ แต่สิ่งที่ได้ก็คือความแข็งแรงของกล้ามเนื้อขา
ถ้ากล้ามเนื้อขาแข็งแรง การเดินในชีวิตประจำวัน แรงกระแทกที่ข้อเข่าจะน้อยลง
ดังนั้น การออกกำลังกายที่ทำให้กล้ามเนื้อแข็งแรงมีประโยชน์ช่วยชะลอการเสื่อมของข้อเข่าได้
จะรู้ได้อย่างไรว่า ข้อเข่าเริ่ม “เสื่อม” ?
การที่จะรู้ว่าข้อเข่าเสื่อมหรือไม่ ควรไปพบแพทย์ตรวจและวินิจฉัยอย่างถูกต้อง
นอกจากพบแพทย์แล้ว มีสัญญาณเตือนแรก ๆ ที่บ่งบอกได้ว่าข้อเข่าเสื่อม ก็คือ มีอาการ “ปวดเข่า” ขณะใช้ชีวิตประจำวัน
อีกกรณีที่พบบ่อย ๆ ได้แก่ ข้อเข่าติด เหยียดเท่าไหร่ก็ไม่สุด งอได้ก็ไม่สุด เป็นสัญญาณเริ่มต้นข้อเข่าเสื่อม
ใครก็ตามที่มีอาการข้อเข่าติด เหยียดไม่สุด งอได้ไม่สุด ควรไปพบผู้เชี่ยวชาญเพื่อรับการตรวจประเมินข้อเข่าอย่างถูกต้อง
คำแนะนำสำหรับคนที่กังวลเรื่องการเดินขึ้น-ลงบันได
การเดินขึ้นและเดินลงบันได ไม่ได้ส่งผลเสียมากเกินไป แต่อยู่ที่การใช้ข้อเข่ามาทั้งชีวิต
ถ้ากังวลว่าการเดินขึ้นและเดินลงบันได จะทำให้ข้อเข่าเสื่อม ควรป้องกันตนเองไว้ก่อนดีกว่า
1. ดูแลตัวเองอย่าให้น้ำหนักเกินมาตรฐาน (ต้องไม่อ้วน)
2. ออกกำลังกายกล้ามเนื้อขาให้แข็งแรง ได้แก่ การขี่จักรยาน ว่ายน้ำ และออกกำลังกายบนเครื่องเดินวงรี (elliptical trainer) ซึ่งเหมาะกับคนที่ต้องการบริหารให้ข้อเข่าแข็งแรง แต่ปราศจากแรงสะเทือนที่ข้อเข่า
เพื่อความปลอดภัย ขอให้เดินขึ้น-ลงบันไดด้วยความเร็วปกติ “อย่าวิ่งบนบันได”
การวิ่งบนบันได นอกจากเสี่ยงพลัดตกบันไดแล้ว ยังมีแรงสะเทือนที่ข้อเข่ามากกว่าปกติ
ออกกำลังกายและรักษาน้ำตัวให้เหมาะสม จะส่งผลดีกับร่างกาย และทำให้การใช้งานข้อเข่าได้อย่างปกติ
สัมภาษณ์โดย พีรพล อนุตรโสตถิ์
เขียนและเรียบเรียง คมส์ธนนท์ ศุขอัจจะสกุล
ดูเพิ่มเติมรายการ ชัวร์ก่อนแชร์ : เดินขึ้น-ลง บันไดบ่อย ๆ ทำให้เข่าเสื่อมเร็ว จริงหรือ ?
หากได้รับอะไรมา อย่าเพิ่งแชร์ต่อ ส่งมาตรวจสอบกับ “ศูนย์ชัวร์ก่อนแชร์”
LINE :: @SureAndShare หรือคลิก http://line.sure.guru
FB :: https://www.facebook.com/SureAndShare
YouTube :: https://www.youtube.com/@SureAndShare
Twitter :: https://www.twitter.com/SureAndShare
IG :: https://instagram.com/SureAndShare
Website :: http://www.ชัวร์ก่อนแชร์.com
TikTok :: https://www.tiktok.com/@sureandshare
สมัครรับฟรี ชัวร์ก่อนแชร์ Newsletter ส่งถึงกล่องอีเมลของคุณทุกสัปดาห์ :: https://i.sure.guru/sureandshareNewsletter