ชัวร์ก่อนแชร์ FACTSHEET : เมื่อใดต้องทำ “บอลลูนหัวใจ”

บอลลูนหัวใจคืออะไร ป่วยระดับไหนถึงต้องทำบอลลูนขยายหลอดเลือดหัวใจ และมีวิธีการรักษาแบบอื่นอีกหรือไม่ ?

🎯 ตรวจสอบข้อเท็จจริงและคำแนะนำจากผู้เชี่ยวชาญ รศ.นพ.สุพจน์ ศรีมหาโชตะ สาขาวิชาโรคหัวใจและหลอดเลือด ภาควิชาอายุรศาสตร์ คณะแพทยศาสตร์ จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย อดีตนายกสมาคมแพทย์โรคหัวใจแห่งประเทศไทย ในพระบรมราชูปถัมภ์

การรักษาหลอดเลือดหัวใจมี 3 วิธี กินยาอย่างเดียว ทำบอลลูนหลอดเลือดหัวใจ (ปัจจุบันใส่ขดลวดด้วย) และทำบายพาสผ่าตัดต่อหลอดเลือดที่ตีบ

การทำบอลลูนขยายหลอดเลือดหัวใจ เป็นวิธีการรักษาแบบหนึ่ง แต่ต้องประเมินว่า…

1. หลอดเลือดตีบจริง ๆ และมีภาวะกล้ามเนื้อหัวใจขาดเลือด

2. ใส่ขดลวดเล็ก ๆ ผ่านบริเวณรอยตีบของหลอดเลือด และนำบอลลูนขยายหลอดเลือดให้กว้างขึ้น

3. หลอดเลือดขยาย ก้อนไขมันจะถูกเบียดชิดผนังหลอดเลือด หลังจากนั้นใส่ขดลวด เมื่อใส่ขดลวดแล้วหลอดเลือดขยายมีขนาดใหญ่ เลือดก็จะไหลได้ดีขึ้น

ผู้ป่วยกลุ่มไหนบ้าง ต้องทำบอลลูน ?

หลังตรวจร่างกายแล้ว แพทย์พิจารณาว่าควรทำบอลลูนกับกลุ่มผู้ป่วยดังต่อไปนี้

1. กลุ่มอาการกล้ามเนื้อหัวใจขาดเลือดเฉียบพลัน บางคนกล้ามเนื้อหัวใจตาย กลุ่มนี้จะได้ประโยชน์สูงสุดจากการทำบอลลูน ซึ่งหลาย ๆ ครั้งพบว่าทำให้ผู้ป่วยรอดชีวิตจากการทำบอลลูนได้

2. กลุ่มที่มีอาการเจ็บหน้าอกแบบอาการคงที่ 

กลุ่มที่ไม่ได้มีอาการเฉียบพลัน แต่อาจจะต้องทำบอลลูนหลอดเลือดหัวใจ มีข้อบ่งชี้ว่าต้องมีอาการและอาการนี้เกิดจากกล้ามเนื้อหัวใจขาดเลือด โดยมีการตรวจหัวใจหลัก ๆ 3 รูปแบบ ได้แก่

1. ตรวจหัวใจ Exercise Stress Test : EST การตรวจคลื่นไฟฟ้าหัวใจขณะทำงานหนัก ใช้หลักการกระตุ้นให้หัวใจเต้นเร็วขึ้นเหมือนการออกกำลังกาย (เดินบนลู่วิ่ง หรือปั่นจักรยาน) จะช่วยให้แพทย์วินิจฉัยภาวะกล้ามเนื้อหัวใจขาดเลือดได้ดี หากผู้ป่วยมีภาวะกล้ามเนื้อหัวใจขาดเลือด หรือหลอดเลือดหัวใจตีบอยู่จะทำให้เลือดไปเลี้ยงกล้ามเนื้อหัวใจไม่เพียงพอ

2. ตรวจหัวใจ Echocardiogram เรียกกันสั้น ๆ ว่า “เอคโค” เป็นการตรวจหัวใจด้วยคลื่นเสียงความถี่สูงที่ใช้บ่อยในปัจจุบัน เพื่อดูประสิทธิภาพการทำงานของหัวใจ เช่น การบีบตัวของกล้ามเนื้อหัวใจ ขนาดของห้องหัวใจ การไหลเวียนเลือดในหัวใจ การทำงานของลิ้นหัวใจ และดูตำแหน่งของหลอดเลือดต่าง ๆ ที่เข้าสู่หัวใจ

3. ตรวจหัวใจ Cardiac MRI ตรวจหัวใจด้วยคลื่นสะท้อนแม่เหล็กไฟฟ้า หรือ (Cardiovascular MRI) เป็นการถ่ายภาพหัวใจโดยการใช้คลื่นแม่เหล็กไฟฟ้าและคลื่นวิทยุในการสร้างภาพ ช่วยในการตรวจปัญหาในห้องหัวใจ กล้ามเนื้อหัวใจ ลิ้นหัวใจ และประเมินการไหลเวียนของเลือดในหัวใจ ซึ่งเป็นวิธีที่ปลอดภัย ไม่ก่อให้เกิดความเจ็บปวด

4. ตรวจหัวใจ CT Scan การเอกซเรย์คอมพิวเตอร์หัวใจ โดยใช้เครื่องสแกนและคอมพิวเตอร์ สามารถตรวจได้รวดเร็วแต่มีรายละเอียดและความละเอียดสูง แสดงภาพหลอดเลือดหัวใจให้รับรู้ว่าผู้ป่วยมีปัญหาอะไรบ้างเกี่ยวกับหลอดเลือดและหัวใจ

วิธีการตรวจต่าง ๆ เหล่านี้ จะนำมาประกอบกับอาการของผู้ป่วย เพื่อประเมินว่ามีภาวะกล้ามเนื้อหัวใจขาดเลือดอยู่หรือไม่

ไม่ใช่ทุกกรณีที่มีหลอดเลือดหัวใจตีบแล้วจะต้องทำบอลลูนเสมอไป ?

ถ้าเมื่อไหร่มีอาการ และอาการเป็นมาก ทำงานเล็กน้อย เดินขึ้นบันได 1 ชั้นก็มีอาการเจ็บแน่นหน้าอก กินยาไปสักพักอาการไม่ดีขึ้น หรือยังมีอาการเจ็บอยู่ ก็เป็นข้อบ่งชี้ว่าอาจจำเป็นต้องไปฉีดสีดูหลอดเลือดหัวใจ แพทย์จะประเมินดูอีกครั้งว่ามีการตีบมากน้อยแค่ไหน

ถ้าหลอดเลือดตีบมากกว่า 90 เปอร์เซ็นต์ แนะนำว่าสามารถทำบอลลูนได้

กรณีหลอดเลือดตีบน้อยกว่า 90 เปอร์เซ็นต์ แต่ตีบมากกว่า 50 เปอร์เซ็นต์ขึ้นไป อาจจะต้องประเมินว่า จริง ๆ แล้วมีภาวะกล้ามเนื้อหัวใจขาดเลือดจริง ๆ หรือไม่

แพทย์จะทำการใส่สายเข้าไปวัดความดันในหลอดเลือด เมื่อไหร่ที่ความดันในหลอดเลือดลดลงไป 20 เปอร์เซ็นต์ ก็บ่งบอกได้ว่ากล้ามเนื้อหัวใจอาจมีปัญหาขาดเลือดได้ การทำบอลลูนอาจจะมีประโยชน์กรณีนี้

ถ้าผู้ป่วยหลอดเลือดตีบน้อยกว่า 50 เปอร์เซ็นต์ โอกาสที่จะต้องทำบอลลูนมีน้อยมาก เพราะไม่มีประโยชน์จากการทำบอลลูน

การทำบอลลูนคือจุดเริ่มต้นของเส้นทางการดูแลสุขภาพตนเอง ?

ที่ผ่านมามีผู้ป่วยบางรายถามว่า “ทำไมไม่ทำบอลลูนให้ ทั้ง ๆ ที่หลอดเลือดตีบ 70 เปอร์เซ็นต์ ปล่อยทิ้งไว้ได้อย่างไร”

ขออธิบายดังนี้ การทำบอลลูนหรือนำขดลวดใส่เข้าไปในหลอดเลือด คือการนำวัตถุบางอย่างเข้าสู่ร่างกาย จะต้องกินยาต้านเกล็ดเลือด 2 ชนิด เป็นเวลาอย่างน้อย 6 เดือน และหลังจากนั้นต้องกินยา 1 ชนิดตลอดชีวิต

ที่สำคัญขดลวดที่ใส่เข้าไปจะอุดตันตอนไหนก็ได้ แต่เมื่อเทียบกับมีหลอดเลือดตีบนิดหน่อย โดยไม่มีสิ่งแปลกปลอม (ขดลวด) อยู่ในหลอดเลือด โอกาสที่จะเกิดโรคกล้ามเนื้อหัวใจตาย (Heart Attack) หรือโรคกล้ามเนื้อหัวใจขาดเลือดเฉียบพลันไม่ได้สูงกว่าการนำขดลวดใส่เข้าไปในหลอดเลือด

ดังนั้น คนที่มีหลอดเลือดตีบ 50 เปอร์เซ็นต์ โดยไม่มีอาการอะไรเลยก็ไม่ควรนำอะไรใส่เข้าไปในหลอดเลือดจะดีกว่า

การทำ “บอลลูน” สามารถช่วย “ป้องกัน” โรคหัวใจ ได้หรือไม่ ?

การทำบอลลูนไม่สามารถช่วยป้องกันโรคหัวใจในอนาคต

หลายคนที่ใส่ขดลวดเข้าไปในหลอดเลือด ถึงแม้ว่าหลอดเลือดจะตีบ 70 เปอร์เซ็นต์ก็ตาม โดยคาดหวังว่าจะไม่เกิดโรคกล้ามเนื้อหัวใจตายในอนาคต เรื่องนี้เป็นความเข้าใจที่ผิด

เมื่อไหร่ก็ตามที่หลอดเลือดตีบมากกว่า 70 เปอร์เซ็นต์ และมีข้อบ่งชี้ว่ามีกล้ามเนื้อหัวใจขาดเลือด อาจจะได้ประโยชน์จากการทำบอลลูนขยายหลอดเลือด แต่ถ้าหลอดเลือดตีบมากการทำบอลลูนก็จะสู้การผ่าตัดทำบายพาสไม่ได้

ถ้ามีหลอดเลือดตีบไม่มากหรือน้อยกว่า 70 เปอร์เซ็นต์ ตรวจเพิ่มเติมแล้วไม่มีภาวะกล้ามเนื้อหัวใจขาดเลือด ก็สามารถใช้ชีวิตได้ตามปกติ สามารถออกกำลังกายได้ ที่สำคัญต้องควบคุมปัจจัยเสี่ยงให้ดี ลดไขมันให้อยู่ในเกณฑ์ที่เหมาะสมสำหรับผู้ป่วยแต่ละคน คุมเบาหวาน คุมความดัน และถ้าสูบบุหรี่ด้วยก็ต้องเลิกสูบบุหรี่ทันที

แนวทางการรักษาอาจจะมาพร้อมกับความเสี่ยง โดยเฉพาะใช้อย่างไม่เข้าใจและไม่เป็นไปตามข้อเท็จจริง

สัมภาษณ์โดย พีรพล อนุตรโสตถิ์

เรียบเรียงโดย คมส์ธนนท์ ศุขอัจจะสกุล

ดูเพิ่มเติมรายการ ชัวร์ก่อนแชร์ FACTSHEET : เมื่อใดต้องทำ บอลลูนหัวใจ