ชัวร์ก่อนแชร์: หยุดใช้ “ปากกาลดน้ำหนัก” แล้วกลับมาอ้วนเหมือนเดิม จริงหรือ?

16 พฤษภาคม 2567
แปลและเรียบเรียงบทความ : อดิศร สุขสมอรรถ
ตรวจทานและพิสูจน์อักษร : คมส์ธนนท์ ศุขอัจจะสกุล

ข้อมูลที่ถูกแชร์ :

มีรายงานในต่างประเทศที่พบผู้ใช้ปากกาลดความอ้วนยี่ห้อ Zepbound (Tirzepatide) ของบริษัท Eli Lilly หลายราย ประสบปัญหาน้ำหนักตัวเพิ่มหลังหยุดใช้ยา

บทสรุป :

1. มีงานวิจัยพบว่า การหยุดใช้ปากกาลดน้ำหนัก จะทำให้น้ำหนักตัวกลับมาเท่ากับตอนก่อนจะใช้ยา
2. ผู้เชี่ยวชาญย้ำว่าโรคอ้วนเป็นโรคเรื้อรังที่จำเป็นต้องรักษาอย่างต่อเนื่อง ผู้ใช้ปากกาลดน้ำหนักไม่ควรหยุดใช้ยาโดยพลการ

FACT CHECK : ตรวจสอบข้อเท็จจริง :

Tirzepatide ยาควบคุมน้ำหนักยอดฮิต

Tirzepatide (เทอร์เซปาไทด์) คือยารักษาผู้ป่วยโรคเบาหวานประเภทที่ 2 และยาควบคุมน้ำหนัก เป็นเพปไทด์ซึ่งทำหน้าที่คล้ายกับฮอร์โมน GLP-1 ที่ช่วยลดระดับน้ำตาลในเลือดด้วยการกระตุ้นการหลั่งอินซูลิน ทำให้การย่อยอาหารในกระเพาะอาหารช้าลง และช่วยลดความอยากอาหาร

Tirzepatide มีชื่อที่แตกต่างกัน 2 ชื่อได้แก่ Mounjaro (ยาสำหรับฉีดใต้ผิวหนังรักษาโรคเบาหวาน) และ Zepbound (ยาสำหรับฉีดใต้ผิวหนังเพื่อควบคุมน้ำหนัก)

Mounjaro ผ่านการอนุมัติโดยองค์การอาหารและยาสหรัฐอเมริกา (FDA) เพื่อใช้รักษาโรคเบาหวานประเภทที่ 2 เมื่อปี 2022 ส่วน Zepbound ผ่านการอนุมัติจาก FDA เพื่อใช้รักษาผู้ป่วยโรคอ้วนและน้ำหนักเกินเมื่อปี 2023

ความสำเร็จของยาลดน้ำหนักชื่อดัง ทำให้บริษัท Eli Lilly ผู้ผลิตยา Semaglutide กลายเป็นบริษัทผู้ผลิตยาอันดับหนึ่งของโลก มีมูลค่าราคาตลาดสูงเป็นอันดับที่ 10 ของโลกหรือมีมูลค่ามากกว่า 7 แสนล้านดอลลาร์สหรัฐฯ

อาการข้างเคียงจากการใช้ยา Tirzepatide

อาการข้างเคียงของผู้ใช้ยา Mounjaro และ Zepbound มีทั้ง อาการคลื่นไส้ ท้องเสีย อาเจียน ท้องผูก ปวดท้อง

ปากกาลดน้ำหนัก เสี่ยงน้ำหนักกลับมาเพิ่ม หากไม่ใช้ต่อเนื่อง

ส่วนรายงานที่พบว่ามีผู้ใช้ปากกาลดความอ้วนหลายรายกลับมามีน้ำหนักตัวเพิ่มหลังหยุดใช้ยา ได้รับการยืนยันจากงานวิจัยและบริษัทผู้ผลิตยาว่าเป็นความจริง

เมื่อเดือนธันวาคม 2023 มีงานวิจัยที่ได้รับการสนับสนุนจากบริษัท Eli Lilly ตีพิมพ์ในวารสารการแพทย์ JAMA เป็นการทดลองแบบสุ่มและมีกลุ่มควบคุม โดยทีมวิจัยต้องการศึกษาว่า หลังจากใช้ยา Tirzepatide เป็นเวลา 36 สัปดาห์ แล้วหยุดยาเป็นเวลา 1 ปี ผู้ที่หยุดยาจะสามารถลดน้ำหนักต่อไปได้หรือไม่

ทีมวิจัยได้ศึกษาการใช้ยา Tirzepatide กับอาสาสมัครจำนวน 670 รายที่ใช้ยา Tirzepatide ต่อเนื่องเป็นเวลา 36 สัปดาห์

หลังจากผ่านไป 36 สัปดาห์ กลุ่มตัวอย่างจะถูกแบ่งเป็น 2 กลุ่ม ครึ่งหนึ่งได้รับยา Tirzepatide ต่อไป ส่วนอีกครึ่งหนึ่งได้รับยาหลอก แล้วติดตามการลดน้ำหนักของคน 2 กลุ่มต่อไปอีก 52 สัปดาห์

ในช่วง 36 สัปดาห์แรกที่อาสาสมัครได้รับยา Tirzepatide อาสาสมัครสามารถลดน้ำหนักเฉลี่ยถึง 20% ของน้ำหนักตัว

แต่ในช่วง 52 สัปดาห์หลังที่มีการแยกกลุ่มทดลองกับกลุ่มควบคุม พบความแตกต่างกันอย่างชัดเจน เมื่อกลุ่มที่ได้รับยาต่อเนื่อง สามารถลดน้ำหนักเฉลี่ยได้อีก 5% ส่วนกลุ่มที่หยุดใช้ยา กลับมีน้ำหนักตัวกลับมาเพิ่มอีก 14%

สอดคล้องกับผลวิจัยปี 2022 ที่ศึกษาปรากฏการณ์ที่เรียกว่า Ozempic Rebound หรือการมีน้ำหนักตัวเพิ่มขึ้นของผู้หยุดใช้ยา Ozempic โดยพบว่าเมื่อหยุดใช้ยาเป็นเวลา 1 ปี น้ำหนักตัวจะเพิ่มขึ้นประมาณ 2 ใน 3 ของน้ำหนักตัวที่เคยลดได้จากช่วงที่ใช้ยา

ด้านบริษัท Novo Nordisk ผู้ผลิตยาลดน้ำหนัก Semaglutide ทั้ง Ozempic และ Wegovy เปิดเผยรายงานเมื่อเดือนมีนาคม 2024 ว่า ผู้ที่หยุดใช้ยา Wegovy จะกลับมามีน้ำหนักตัวเท่าเดิมภายในเวลา 5 ปี

สาเหตุที่ผู้คนหยุดใช้ปากกาลดน้ำหนัก

ผลวิจัยเดือนธันวาคม 2023 ทางวารสาร Obesity ที่ศึกษาการใช้ยาลดน้ำหนัก Wegovy ในช่วงปี 2021 และ 2022 พบว่ามีสัดส่วนผู้ใช้ยาต่อเนื่องเกินกว่า 1 ปีเพียง 40% เท่านั้น

ดร.แคเธอรีน ซอนเดอร์ส ผู้เชี่ยวชาญด้านโรคอ้วน คณะแพทยศาสตร์ มหาวิทยาลัยคอร์เนลล์ ชี้แจงว่า มีเหตุผลหลายข้อที่ผู้ใช้ปากกาลดน้ำหนักเลิกใช้ยากลางคัน ทั้งคนที่ทนกับอาการไม่พึงประสงค์ของยาไม่ได้ เช่น อาการคลื่นไส้และท้องผูก รวมถึงคนที่ต้องการหยุดยาในช่วงเทศกาลเฉลิมฉลอง

รวมถึงผู้ที่ต้องการขยายเวลาการหยุดใช้ปากกาลดน้ำหนักให้นานขึ้น เช่นเคสคนไข้ของดร.แคเธอรีน ซอนเดอร์ส เป็นชายวัย 53 ปีที่ลดน้ำหนักได้ถึง 31.7 กิโลกรัมจากการใช้ยา Mounjaro แต่เขาต้องการสำรวจปฏิกิริยาของร่างกายในช่วงที่ไม่ใช้ยา เธอจึงแนะนำให้เขาเว้นช่วงการฉีดยาให้นานขึ้น จากสัปดาห์ละเข็ม เพิ่มเป็น 10 วันต่อเข็ม หรือเพิ่มเป็นฉีดทุก ๆ 2 สัปดาห์

ดร.เอมมี รอธเบิร์ก ผู้เชี่ยวชาญด้านต่อมไร้ท่อ มหาวิทยาลัยมิชิแกน มองว่าปัจจัยการหยุดยายังมาจากราคาของปากกาลดน้ำหนักที่ค่อนข้างแพง โดยมีค่าใช้จ่ายเฉลี่ยที่สูงถึง 1-1.3 พันดอลลาร์สหรัฐฯ ต่อเดือน

ส่วนความนิยมของตัวยาจนเกิดการขาดตลาด ก็ยังเป็นปัจจัยที่ทำให้ผู้คนหยุดใช้ยากลางคันเช่นกัน

ในเดือนเมษายน 2024 องค์การอาหารและยาสหรัฐอเมริกา (FDA) ได้ประกาศสภาวะขาดแคลนยา Zepbound และ Mounjaro ที่จะขาดตลาดในสหรัฐฯ ตลอดช่วงไตรมาสที่ 2 ของปี 2024

ปากกาลดน้ำหนัก จำเป็นต้องใช้ต่อเนื่อง

แพทย์ผู้เชี่ยวชาญด้านการรักษาโรคอ้วน เน้นถึงความสำคัญของโรคอ้วนในฐานะโรคเรื้อรัง ไม่ต่างจากโรคหัวใจและโรคความดันโลหิตสูง ซึ่งผู้ป่วยต้องได้รับการรักษาอย่างต่อเนื่อง ซึ่งปากกาลดน้ำหนักต่างถูกออกแบบมาให้ใช้อย่างต่อเนื่องเช่นกัน

ดร.แคโรไลน์ อาโพเวียน ศาสตราจารย์คณะแพทยศาสตร์ มหาวิทยาลัยฮาร์วาร์ด อธิบายว่าความอ้วนคือโรค และไม่ใช่สิ่งที่รักษาได้ด้วยกำลังใจของผู้ป่วยเท่านั้น สังคมควรละทิ้งความเชื่อผิด ๆ เกี่ยวกับความอ้วน เพื่อให้ผู้ป่วยโรคอ้วนได้รับการรักษาที่เหมาะสม

ดร.แคโรไลน์ อาโพเวียน มองว่าผู้ป่วยโรคอ้วนไม่ต่างจากผู้ป่วยโรคความดันโลหิตสูง แม้การเปลี่ยนพฤติกรรมของผู้ป่วย เช่นการกินและการออกกำลังกาย จะช่วยให้ผู้ป่วยโรคความดันโลหิตสูงลดการใช้ยาได้ แต่อาจจะไม่เกิดกับผู้ป่วยทุกราย ซึ่งส่วนใหญ่อาจจำเป็นต้องใช้ยาลดความดันโลหิตสูงไปตลอดชีวิต

ผลกระทบจากการหยุดใช้ปากกาลดน้ำหนักด้วยตัวเอง

มีรายงานพบว่า สาเหตุที่การหยุดใช้ปากกาลดน้ำหนักด้วยตัวเองทำให้กลับมาอ้วน มาจากความรู้สึกของผู้หยุดใช้ยาที่จะกลับไปนึกถึงการกินตลอดเวลา หรืออาการที่เรียกว่า Food Noise ทำให้รู้สึกอยากกินอาหารมากขึ้นและความรู้สึกอิ่มจากการกินลดลง

ผู้ใช้ยาบางรายที่หยุดยาแล้วกลับมาใช้ยาอีกครั้ง ต้องเผชิญกับอาการข้างเคียงที่มากขึ้น รวมถึงรายที่พบว่าการลดน้ำหนักทำได้ยากกว่าตอนใช้ยาครั้งแรก

ปัจจุบันยังไม่มีการศึกษาถึงผลกระทบระยะยาวจากการใช้ปากกาลดน้ำหนักอย่างไม่ต่อเนื่อง ดังนั้นผู้ใช้ปากกาลดน้ำหนัก จำเป็นต้องใช้ยาตามคำแนะนำของแพทย์อย่างเคร่งครัด

ข้อมูลอ้างอิง :

https://en.wikipedia.org/wiki/Tirzepatide
https://apnews.com/article/wegovy-ozempic-zepbound-obesity-0d2b4e3f055dfd1b02a1d330db805c52
https://www.healthline.com/health-news/heres-how-much-weight-people-regain-after-stopping-mounjaro-zepbound#The-bottom-line
https://www.reuters.com/business/healthcare-pharmaceuticals/patients-eli-lillys-drug-regain-weight-after-stopping-treatment-jama-study-2023-12-11/