ชัวร์ก่อนแชร์: ใช้พลาสติกแก้วิกฤตโลกร้อน จริงหรือ?

10 พฤษภาคม 2567
แปลและเรียบเรียงบทความ : อดิศร สุขสมอรรถ
ตรวจทานและพิสูจน์อักษร : คมส์ธนนท์ ศุขอัจจะสกุล

ข้อมูลที่ถูกแชร์ :

มีข้อมูลสร้างความเข้าใจผิด เผยแพร่ทาง Facebook เมื่อมีการอ้างผลการศึกษาที่พบว่า การใช้พลาสติกสามารถช่วยแก้ปัญหาการเปลี่ยนแปลงสภาพภูมิอากาศ (Climate Change) ได้ดีกว่า หลังพบว่าการใช้พลาสติกเพื่อผลิตหีบห่อและสินค้าอุปโภคบริโภค ช่วยลดการปล่อยก๊าซเรือนกระจกได้ดีกว่าการใช้วัสดุทางเลือกอื่น ๆ

บทสรุป :

แม้บางกรณี การใช้พลาสติกจะมีประโยชน์ต่อสิ่งแวดล้อมจากการทดแทนการใช้วัสดุอื่น ๆ ที่สิ้นเปลืองมากกว่า
แต่กระบวนการผลิตพลาสติกจนถึงการกำจัดซากพลาสติก ล้วนสร้างก๊าซเรือนกระจกที่ส่งผลเสียต่อสิ่งแวดล้อมและเป็นอันตรายต่อสิ่งมีชีวิตทั่วโลก

FACT CHECK : ตรวจสอบข้อเท็จจริง :

จากการตรวจสอบโดย Politifact พบว่า ผลสรุปจากงานวิจัยที่กล่าวอ้าง ยังขาดการนำเสนอข้อมูลที่รอบด้าน โดยเฉพาะกระบวนการผลิตและกระบวนการกำจัดพลาสติก ที่นำไปสู่การปล่อยก๊าซเรือนกระจกจำนวนมาก ซึ่งส่งผลเสียต่อสิ่งแวดล้อมโดยตรง

ข้อความที่ถูกแชร์ มาจากเพจ Facebook ของ America’s Plastic Makers หน่วยงานซึ่งบริหารงานโดย American Chemistry Council สมาคมซึ่งเป็นตัวแทนบริษัทผู้ผลิตพลาสติกในสหรัฐอเมริกา

ข้อมูลจากการศึกษาอ้างว่า พลาสติกเป็นวัสดุที่มีน้ำหนักเบาและทนทาน ใช้วัสดุน้อยกว่าเมื่อเทียบกับการใช้ เหล็ก กระดาษ อะลูมิเนียม หรือแก้ว ดังนั้น การทดแทนพลาสติกด้วยวัสดุเหล่านี้ อาจเพิ่มการปลดปล่อยปล่อยก๊าซเรือนกระจกมากกว่าการใช้พลาสติก

อย่างไรก็ดี ข้ออ้างดังกล่าวเป็นการมองข้ามผลกระทบระยะยาวของพลาสติก ที่จะส่งผลต่อสุขภาพของผู้คนและต่อสิ่งแวดล้อมในอนาคต

ก๊าซเรือนกระจกจากการผลิตพลาสติก

พลาสติก เป็นวัสดุที่เกิดจากการสังเคราะห์ผลิตภัณฑ์ปิโตรเคมี ทั้งน้ำมันและก๊าซธรรมชาติ ซึ่งเป็นกระบวนการที่ปลดปล่อยก๊าซคาร์บอนไดออกไซด์ปีละหลายล้านตัน

ศูนย์กฎหมายเพื่อสิ่งแวดล้อมสากล (Center for International Environmental Law) เผยแพร่รายงานปี 2019 ในหัวข้อ Plastic & Climate : The Hidden Costs of a Plastic Planet โดยเนื้อหาพบว่า อุตสาหกรรมพลาสติกคือตัวการปล่อยก๊าซเรือนกระจกรายใหญ่

ในกระบวนการผลิตเอทิลีน สารประกอบอินทรีย์ที่ใช้ในการผลิตพลาสติก ซึ่งหนึ่งในขั้นตอนที่มีส่วนในการปลดปล่อยก๊าซเรือนกระจกอย่างสูง

มีการประเมินว่าการผลิตเอทิลีนในปี 2015 พบการปลดปล่อยก๊าซคาร์บอนไดออกไซด์ถึง 184.3-213 ล้านตัน เทียบได้กับการปลดปล่อยก๊าซคาร์บอนไดออกไซด์จากรถยนต์จำนวน 45 ล้านคันตลอดทั้งปี

ก๊าซเรือนกระจกจากการกำจัดพลาสติก

ปัญหาสำคัญของพลาสติกที่ส่งผลต่อสิ่งแวดล้อมคือการกำจัดซากพลาสติก ทั้งการกลบฝังและการเผาทำลาย ในปี 2015 มีการประเมินว่าการเผาขยะพลาสติกในสหรัฐอเมริกา ปลดปล่อยก๊าซคาร์บอนไดออกไซด์สูงถึง 5.9 ล้านตัน

พลาสติกกับผลกระทบต่อระบบนิเวศทางทะเล

มหาสมุทรกลายเป็นสถานที่ทิ้งซากพลาสติกแห่งใหญ่ของโลก ขยะพลาสติกปริมาณหลายตันถูกทิ้งลงทะเลต่อเนื่องทุกปี แต่ละปีมีสัตว์หลายแสนตัวได้รับผลกระทบจากเผลอกินขยะพลาสติก ทั้งผลเสียต่อระบบทางเดินอาหารและระบบทางเดินหายใจ

การที่พลาสติกไม่สามารถย่อยสลายทางชีวภาพ พลาสติกที่เสื่อมสภาพจะแตกสลายกลายเป็นอนุภาคขนาดเล็กที่เรียกว่า ไมโครพลาสติก ซึ่งสามารถแทรกซึมในร่างกายของสัตว์และมนุษย์ได้

งานวิจัยปี 2012 เรื่อง Plastics in the marine environment : the dark side of a modern gift พบว่ามีสัตว์น้ำ 267 สายพันธุ์ที่ได้รับผลกระทบจากการกินหรือสัมผัสพลาสติก

สังคมขาดความเข้าใจบทบาทของพลาสติกกับปัญหาสิ่งแวดล้อม

นักวิชาการบางส่วนมองว่า ปัญหาในทุกวันนี้คือสื่อและประชาชนยังมีความเข้าใจบทบาทของพลาสติกกับปัญหาสิ่งแวดล้อมไม่รอบด้าน

แมทธิว แคสต์เนอร์ ผู้อำนวยการฝ่ายการสื่อสารของสมาคม American Chemistry Council มองว่า ปัญหามลภาวะทางทะเลเป็นเรื่องสำคัญ แต่ทุกวันนี้สังคมกำลังมองพลาสติกเลวร้ายเกินจริง แม้ส่วนตัวจะยอมรับว่าขยะพลาสติกไม่ควรถูกนำไปทิ้งในทะเลหรือสร้างปัญหาด้านสิ่งแวดล้อมในสถานที่ใด ๆ

ข้อมูลของมหาวิทยาลัยอิมพีเรียล คอลเลจ ลอนดอนเมื่อปี 2020 วิเคราะห์ว่า มีหลักฐานที่ชัดเจนถึงความจำเป็นต่อการลดการผลิตพลาสติก แต่ต้องไม่นำไปสู่การพึ่งพาวัสดุทดแทนที่ส่งผลเสียต่อสิ่งแวดล้อมมากกว่าเดิม ข้อมูลโดยสรุปยืนยันว่า การลดก๊าซเรือนกระจกจากการหยุดผลิตพลาสติกขึ้นมาใหม่ ก็ยังมีประโยชน์ต่อสิ่งแวดล้อมมากกว่าการรีไซเคิลซากพลาสติกเช่นเดิม