ชัวร์ก่อนแชร์ : เตือนภัย ลำไส้โป่งพอง จากยาปฏิชีวนะ จริงหรือ ?

15 กันยายน 2566 – ตามที่มีการแชร์ภาพและข้อความเตือนว่า อย่ากินยาโดยไม่จำเป็น ผู้ป่วยรายหนึ่งได้รับยาปฏิชีวนะ หลังกินยา 1 สัปดาห์ ท้องเสีย ปวดท้อง ภาพทางซ้ายคือ เอกซเรย์ผู้ป่วย ลำไส้ใหญ่อักเสบ ขยายจนเต็มท้องนั้น

บทสรุป : จริง แชร์ได้ ✅

ศูนย์ชัวร์ก่อนแชร์ ตรวจสอบกับ ผศ.นพ.พิสนธิ์ จงตระกูล อาจารย์พิเศษ ภาควิชาเภสัชวิทยา คณะแพทยศาสตร์ จุฬาฯ ประธานคณะทำงานสร้างความเข้มแข็งประชาชนด้านการใช้ยาอย่างสมเหตุผล (สยส.) อธิบายว่า

ลำไส้โป่งพองตามภาพเอกซเรย์ที่แชร์มานั้น ในกรณีนี้เรียกว่าเป็นลำไส้ใหญ่อักเสบ ซึ่งก็จะมีอาการต่าง ๆ อีก ได้แก่ ท้องร่วงรุนแรง ปวดท้อง แน่นท้อง มีไข้ ต่อมาก็จะมีเชื้อเข้าไปในกระแสเลือด แล้วก็อาจจะเสียชีวิตได้

ชื่อโรคนี้เรียกว่า Antibiotic associated colitis (AAC) ก็คือ ท้องร่วงจากเชื้อแบคทีเรียที่ชื่อ C.diff

Clostridium Difficile Diarrhea (C.diff) เป็นแบคทีเรียที่สร้างสารพิษอยู่ในอุจจาระในลำไส้ใหญ่ เมื่อกินยาปฏิชีวนะที่ออกฤทธิ์แบบกว้างเข้าไปก็จะไปทำลายแบคทีเรียประจำถิ่น (Normal Flora) ซึ่งเป็นกลไกสำคัญที่คอยควบคุมไม่ให้มีการเจริญเติบโตของแบคทีเรียชนิดอื่น ๆ มากผิดปกติ เมื่อร่างกายได้รับยาปฏิชีวนะ เชื้อแบคทีเรียประจำถิ่นเหล่านี้ตายไป จึงเกิดการสูญเสียสมดุลของแบคทีเรียในลำไส้

ในปัจจุบัน ยาปฏิชีวนะมีอยู่มากมายหลายชนิดและมีขอบเขตในการออกฤทธิ์ต่อแบคทีเรียที่แตกต่างกัน บางชนิดออกฤทธิ์แคบเจาะจงกับแบคทีเรียบางชนิดเท่านั้น แต่บางชนิดจะออกฤทธิ์กว้าง ทำลายแบคทีเรียหลายชนิดที่สัมผัสโดน  ฤทธิ์ยาจะไปกำจัดแบคทีเรียประจำถิ่น ทำให้ระบบนิเวศในลำไส้ใหญ่เสีย แพทย์ควรใช้ในกรณีที่จำเป็นจริง ๆ

แนวทางการรักษา

1. กรณีคุณหมอวินิจฉัยว่าเป็นโรค AAC แพทย์จะจ่ายยาปฏิชีวนะที่เจาะจงกับ C.diff เท่านั้น
2. อีกหนึ่งวิธีการรักษาในต่างประเทศ เรียกว่า Fecle Transplant เป็นการนำอุจจาระของคนที่มีสุขภาพแข็งแรงมีเชื้อจุลินทรีย์ชนิดดีไปใส่ในลำไส้ของผู้ติดเชื้อในลำไส้ วิธีการคือจะใช้อุจจาระฉีดเข้าไปทางทวารหนัก อีกวิธีหนึ่งก็คือ นำอุจจาระใส่แคปซูลให้กินเข้าไปในร่างกาย เพื่อให้แบคทีเรียไปเจริญเติบโต สร้างสภาวะสมดุลกลับคืนมา

อย่างไรก็ตามแพทย์ย้ำว่า เมื่อเจ็บป่วยในครั้งถัดไป ให้ตั้งคำถามก่อนว่ามีความจำเป็นต้องใช้ยาปฏิชีวนะ จริงหรือไม่ ? เราติดเชื้อจากแบคทีเรีย จริงหรือ ? เพราะโรคส่วนใหญ่ในชีวิตประจำวันเกิดจากเชื้อไวรัส การใช้ยาปฏิชีวนะที่ไม่สมเหตุผลหรือเกินจำเป็น จะก่อให้เกิดผลเสียต่อร่างกาย แค่กินเม็ดเดียวก็มีปัญหาแล้ว จึงควรใช้ยาด้วยความตระหนัก

สัมภาษณ์เมื่อ : 5 กันยายน 2566
ตรวจสอบข้อเท็จจริงโดย : พีรพล อนุตรโสตถิ์
เรียบเรียงโดย : ชยานิษฐ์ ผ่องใส