ชัวร์ก่อนแชร์: ไฟป่าแคนาดา 2023 เกิดจากการจงใจเผาป่า จริงหรือ?

01 สิงหาคม 2566
แปลและเรียบเรียงบทความโดย: อดิศร สุขสมอรรถ
ตรวจทานและพิสูจน์อักษร : คมส์ธนนท์ ศุขอัจจะสกุล

บทสรุป :

1. ภาพการปล่อยเชื้อเพลิงติดไฟจากเฮลิคอปเตอร์ลงสู่ป่า คือการทำ Heli-torch หนึ่งในเทคนิคการเผาคุม เป็นการเผาเชื้อเพลิงในป่าเพื่อป้องกันการลุกลามของไฟป่าจนควบคุมไม่ได้
2. การเกิดไฟป่าหลายแห่งในเวลาเดียวกัน เกิดขึ้นได้หากมีพายุพัดสะเก็ดไฟกระจายไปทั่วป่า

ข้อมูลที่ถูกแชร์ :

มีข้อมูลบิดเบือนเผยแพร่ทางสื่อสังคมออนไลน์ในต่างประเทศ เมื่ออ้างว่าวิกฤตการณ์ไฟป่าในประเทศแคนาดา แท้จริงแล้วเกิดขึ้นจากฝีมือมนุษย์ เมื่อมีการเผยแพร่คลิปวิดีโอภาพเฮลิคอปเตอร์กำลังโปรยเชื้อเพลิงติดไฟลงสู่ผืนป่าในแคนาดา จนเชื่อว่าเป็นสาเหตุทำให้เกิดไฟป่าลุกลามในประเทศแคนาดาตั้งแต่เดือนมีนาคมเป็นต้นมา

นอกจากนี้ยังมีการเผยแพร่ภาพถ่ายดาวเทียมที่อ้างว่า ไฟป่าในหลาย ๆ ที่เกิดไฟปะทุขึ้นในเวลาเดียวกัน และไม่น่าเกิดขึ้นได้ตามธรรมชาติ โดยสาเหตุน่าจะมาจากฝีมือของมนุษย์ ทั้งการควบคุมไฟป่าที่ผิดพลาด การซ้อมทางการทหาร หรือมีการใช้อาวุธชนิดพิเศษ เช่น การยิงแสงเลเซอร์ที่ก่อให้เกิดไฟป่ารุนแรงจนควบคุมไม่ได้

FACT CHECK : ตรวจสอบข้อเท็จจริง :

จากการตรวจสอบโดย AP และ Reuters Fact Check พบว่า ภาพเฮลิคอปเตอร์สีเหลืองโปรยเชื้อเพลิงติดไฟจากอากาศลงสู่ผืนป่าในแคนาดา นำมาจากช่อง Youtube BC Wildfire Service ของหน่วยงานป้องกันไฟป่าของรัฐบริติชโคลัมเบีย ประเทศแคนาดา ซึ่งเป็นคลิปวิดีโอสาธิตวิธีทำ Heli-torch หนึ่งในเทคนิคการเผาคุมหรือการชิงเผา (Controlled Burn, Planned Ignitions หรือ Prescribed Burning) เพื่อป้องกันการลุกลามของไฟป่าจนควบคุมไม่ได้ ไม่ใช่การจงใจเผาป่าตามที่กล่าวอ้าง

แนวคิดของการเผาคุมหรือการชิงเผา คือการกำจัดเชื้อเพลิงที่จำเป็นต่อการเกิดไฟป่าออกไปจากเส้นทางที่คาดว่าไฟป่าจะลุกลามจนควบคุมไม่ได้ ซึ่งทีมเจ้าหน้าที่จะต้องวางแผนและมีแนวทางปฏิบัติก่อนการการชิงเผาอย่างรัดกุม

ส่วนภาพถ่ายดาวเทียมที่อ้างเกิดการปะทุของไฟป่าหลาย ๆ แห่งพร้อมกันโดยฝีมือของมนุษย์ ได้รับการโต้แย้งจากผู้เชี่ยวชาญแล้วว่าไม่เป็นความจริง

โจฮานนา แวกสตัฟฟ์ นักอุตุนิยมวิทยาและผู้เชี่ยวชาญเรื่องแผ่นดินไหวของสถานีโทรทัศน์ CBC News ของแคนาดา อธิบายว่า ลมคือปัจจัยที่ทำให้เกิดการปะทุของไฟป่าหลายแห่งพร้อม ๆ กัน เพราะเมื่อเกิดฟ้าผ่า ลมพายุจะพัดสะเก็ดไฟกระจายไปทั่วป่า ก่อให้เกิดไฟป่าหลาย ๆ ที่พร้อมกัน

แม้การกระทำของมนุษย์ (การตั้งแคมป์ไฟ การทิ้งขี้บุหรี่) จะนำไปสู่การเกิดไฟป่าถึง 2 ใน 3 ในประเทศแคนาดา แต่ไฟป่าจากปัจจัยทางธรรมชาติ ทำให้แคนาดาสูญเสียพื้นที่ป่าถึง 85% ต่อปี เพราะส่วนใหญ่ไฟป่าจากปัจจัยทางธรรมชาติ มักจะเกิดในที่ที่ห่างไกลและยากต่อการเข้าถึง จึงเป็นอุปสรรคต่อการดับไฟ

นอกจากนี้ ปัญหา Climate Change หรือการเปลี่ยนแปลงสภาพอากาศ ยังส่งผลให้ไฟป่าเกิดบ่อยขึ้นได้อีกด้วย

เอ็ดเวิร์ด สตรูซิก ผู้เชี่ยวชาญจากสถาบันเพื่อนโยบายพลังงานและสิ่งแวดล้อม มหาวิทยาลัยควีน ประเทศแคนาดา อธิบายว่า ไฟป่าในเขตป่าสนของประเทศแคนาดามีปัจจัยหลักจากการถูกฟ้าผ่า เมื่ออุณหภูมิเพิ่มขึ้นทุก 1 องศาเซลเซียส โอกาสการเกิดฟ้าผ่าจะเพิ่มขึ้น 12% ดังนั้นยิ่งโลกร้อนมากขึ้นเท่าไหร่ โอกาสการเกิดไฟป่าก็จะเพิ่มมากขึ้นเท่านั้น

ข้อมูลอ้างอิง :

https://apnews.com/article/fact-check-helicopter-flame-planned-burn-wildfire-canada-122773961874
https://www.reuters.com/article/factcheck-fires-helicopters/fact-check-clips-show-fire-fighting-helicopters-not-canadian-wildfires-being-intentionally-started-idUSL1N3851VO
https://www.facebook.com/frc.forest/posts/1342786962573666/
https://www.politifact.com/factchecks/2023/jun/13/facebook-posts/no-this-video-doesnt-show-that-weapons-ignited-can/
https://en.wikipedia.org/wiki/2023_Canadian_wildfires#Fire_progression