ชัวร์ก่อนแชร์: ภาพสำรวจดวงจันทร์เป็นของปลอม เพราะไม่มีช่างภาพบนดวงจันทร์ จริงหรือ?

28 กรกฎาคม 2566
แปลและเรียบเรียงบทความโดย: อดิศร สุขสมอรรถ
ตรวจทานและพิสูจน์อักษร : คมส์ธนนท์ ศุขอัจจะสกุล

บทสรุป :

คลิปวิดีโอการเดินทางออกจากดวงจันทร์ บันทึกโดยกล้องบนยาน Lunar Rover ที่ควบคุมการสั่งการจากพื้นโลก

ข้อมูลที่ถูกแชร์ :

มีข้อมูลบิดเบือนเผยแพร่ทางสื่อสังคมออนไลน์ในต่างประเทศ เมื่อมีการอ้างว่าภาพการสำรวจดวงจันทร์ทั้งหมดเป็นของปลอม โดยหลักฐานคือภาพวิดีโอยานอวกาศกำลังเดินทางออกจากดวงจันทร์ เนื่องจากไม่มีทางที่ช่างภาพคนไหนยอมถูกทิ้งให้อยู่บนดวงจันทร์ เพียงเพื่อถ่ายภาพยานอวกาศให้กับ NASA

FACT CHECK : ตรวจสอบข้อเท็จจริง :

จากการตรวจสอบโดย Politifact และ Reuters Fact Check พบว่า คลิปวิดีโอที่นำมากล่าวอ้าง คือการเดินทางออกจากดวงจันทร์ของยานอวกาศ Apollo 17 เมื่อวันที่ 14 ธันวาคม 1972 ซึ่งเป็นครั้งสุดท้ายที่มีการส่งมนุษย์เดินทางไปสำรวจดวงจันทร์

ข้อมูลจากเว็บไซต์พิพิธภัณฑ์ National Air and Space Museum อธิบายว่า ภาพการเดินทางขากลับสู่โลกของของยานสำรวจดวงจันทร์ Lunar Module Challenger ถูกบันทึกโดยกล้องโทรทัศน์ขนาดพกพาที่ควบคุมทิศทางการถ่ายทำจากโลก ผ่านเสาอากาศที่ติดอยู่ที่ยานสำรวจ Lunar Rover ซึ่งปัจจุบันยังถูกทิ้งไว้ที่พื้นผิวดวงจันทร์

โครงการ Apollo นำยาน Lunar Rover ขึ้นไปสำรวจดวงจันทร์ร่วมกับยานอวกาศ Apollo 15 ยานอวกาศ Apollo 16 และยานอวกาศ Apollo 17 แต่มีเพียง Lunar Rover ของ Apollo 17 เท่านั้นที่สามารถบันทึกภาพการเดินทางออกจากดวงจันทร์เอาไว้ได้

ข้อมูลจากเว็บไซต์องค์การบริหารการบินและอวกาศแห่งชาติหรือ NASA ระบุว่า เอ็ด เฟนเดลล์ ซึ่งเป็นอดีตเจ้าหน้าที่ควบคุมการบินของโครงการ Apollo เล่าว่า สาเหตุที่ไม่สามารถใช้กล้องถ่ายภาพการเดินทางขากลับของยาน Apollo 15 และยาน Apollo 16 ได้ เพราะมอเตอร์กล้องวิดีโอของยาน Apollo 15 หยุดทำงาน ส่วนยาน Lunar Rover ที่ติดตั้งกล้องสำหรับถ่ายภาพยาน Apollo 16 กลับไปจอดในจุดที่ไม่สามารถควบคุมการถ่ายวิดีโอได้

กระทั่ง การสำรวจของยานอวกาศ Apollo 17 ฮาร์ลีย์ ไวเยอร์ นักวิทยาศาสตร์ของ NASA ได้แก้ปัญหาด้วยการคำนวณตำแหน่งที่ยาน Lunar Rover ควรไปจอดเพื่อถ่ายทำวิดีโอได้อย่างชัดเจน และกลายเป็นที่มาของการบันทึกภาพการเดินทางขากลับจากดวงจันทร์เป็นครั้งสุดท้ายของยานอวกาศจากโครงการ Apollo

ข้อมูลอ้างอิง :

https://www.reuters.com/article/factcheck-moon-apollo/fact-check-apollo-17-ascent-from-moon-was-captured-by-camera-left-on-lunar-surface-idUSL1N38K1VM
https://www.politifact.com/factchecks/2023/jun/19/instagram-posts/a-remotely-controlled-camera-captured-apollo-17-le/